Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi

 

 

 

244 

 

uchun  ham  san'at  o'zini  tobora  insonga  yaqinlashtirib  boradi.  Chinakam  san'at  insonni  bu  xolatdan 

qutqarishga qodir bo'lgan estetik tarbi vositasidir. Shuningdek, shaxsning estetik tarbiyasini san'at vositasida 

amalga  oshirishning  afzal  tomonini  ikki  xususiyat  bilan  ifodalash  mumkin.  Birinchidan,  san'at  ijtimoiy 

anglashning  boshqa  shakllariga  qaraganda  insonga  birmuncha  yaqinroq  hamda  tezroq  ta'sir  ko'rsata  olish 

imkoniga  ega.  Ikkinchidan,  san'at  insonni  estetik  jihatdan  kamolotga  yetkazish  jarayoniga  muayyan 

mafkuraviy  mazmun  bag'ishlashi  bilan  birga  inson  ma'naviy  qadriyatlarini  ro'yobga  chiqarishda  yaqindan 

yordam  ko'rsatadi.  San'at  o'zining  estetik  bisotini  to'laligicha  namoyon  qilishi  uchun  ham  tarbiya  jarayoni 

bilan  chambarchas  bog'lanadi.  Chunonchi,  inson  tafakkurini  go'zallashtirish  estetikaning  tadqiqot  obekti 

hisoblansa,  estetik  tarbiyaning  predmeti  esa  ma'naviy  dunyoni  inson  tomonidan  estetik  anglash  bilan 

belgilanadi.  Ma'lumki,  fuqarolarda  yuksak  did  va  idealni  shakllantirish  estetik  tarbiyaning  asosiy 

vazifalaridan  hisoblanadi.  Bu  vazifaning  zalvorli  yukini  avval  ham,  hozir  ham  va  bundan  keyin  ham 

chinakam  san'at,  adabiyot  va ma'rifat  ko'tarishiga shubha  yo'q. Shuni  aytish  lozimki, so'nggi  yillarga kelib 

san'at  va  madaniyatga  jamiyat  hayotini  o'zgartiruvchi,  unga  xizmat  qiluvchi,  fikrlar  almashinuvini 

ta'minlovchi  hamda  estetik  ahamiyat  kasb  etuvchi  murakkab  ijtimoiy  jarayon  sifatida  munosabat 

bildirilayotganligi  diqqatga  sazovor.  Negaki,  turli–tuman  madaniy–ma'rifiy  tadbirlar,  rang–barang  ko'rik–

tanlovlar,  san'at  bayramlari  va  festivallarini  o'tkazilshi  o'z  navbatida  kishilarni  tayyor  ma'naviy 

«mahsulotning  iste'molchisi»ga  aylanib  qolishidan  saqlaydi.  Shuningdek,  san'atning  inson  estetik 

tafakkurini yuksaltirishdagi ahamiyati yana shu bilan izohlanadiki, san'at avvalo; voqelikni badiiy qiyofalar 

yordamida  aks  ettiradi,  o'zida  moddiylik  va  ma'naviylikning  estetik  mazmunini  namoyon  qiladi,  ijtimoiy 

hayotga  yangicha  ko'rk  bag'ishlaydi,  ularni  qaytadan  tashkil  etadi  va  o'zgartiradi.  Ana  shunga  ko'ra, 

insonning bilimlilik  tomoni  san'atning ko'rinishlarini  namoyon ettirish  holatlarini  amalga oshiradi.  Mazkur 

xolatlar  natijasida  estetik  tarbiyaviylik  hususiyati  o'z  ifodasini  topadi.  Demak,  ko'rinib  turibdiki,  san'at 

voqelikka  estetik  munosabatning  kengqamrovli  sohasi  bo'lib,  u  insonni  nafosatli  hamda  badiiy  didini 

shakllantirishda  muhim  vosita  vazifasini  bajaradi.  San'atning  tarbiyaviy-g'oyaviy  funksiyasi  hayot 

haqiqatlarini  qaytadan  tiklash  orqali  namoyon  bo'ladi.  Estetik  haqiqatning  o'zi  esa  hayotni  badiiy  ijod 

qonunlari 

bilan 

aks 

ettirishi 

natijasida 

vujudga 

keladi.