Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Global marketing

 – jahon iqtisodiyotining globallashuv jarayonida 

trans milliy korporatsiyalar tomonidan qo‘llanilayotgan faoliyat bo‘lib, 

zamonaviy telekommunikatsiya va axborot texnologiyalari asosida glo-

bal marketing strategiyalaridan foydalanadi. Jahon yagona bozor, deb 

qaraladi va bir xil marketing strategiyasi qo‘llaniladi. Masalan, “Pepsi 

---

84 

 

Cola”, “Coca-Cola”, “Macdonalds”, “Adidas”, “Sony”, “Toshiba” va 

boshqa kompaniyalar faoliyati. 

 

4.1- jadval  

 

Marketing klassifikatsiyasining  asosiy xarakteristikalari 

 

Marketing 

evolyutsiyasi 

bosqichlari 

Marketing 

shakli 

Bozorda 

talab 

shakli 

Marketing 

turi 

Marketingni 

qo‘llash 

sohasi 

Marketing 

qo‘llashning 

shakli va 

yo‘nalishi 

1950 –

yilgacha 

Nodifferensial 

marketing 

Salbiy Konversion Foyda 

olish  Daromadli 

tijorat 

marketingi 

1960 – yil 

 

 

Differensial 

marketing 

 

Talab 

yo‘q 

 

Rag‘batlanti-

ruvchi 

 

Foyda va 

boshqa maqsad 

 

Notijorat va 

tijorat 

marketing 

 

1970 –yil 

 

 

 

Konsentrlash-

gan marketing 

 

 

Yashirin 

Pasayuv-

chi  

 

Rivojlanuv-

chi 

Remarketing 

 

Qo‘llash 

sohasiga qarab 

 

Milliy, 

mintaqaviy 

mahalliy 

xalqaro 

(eksport, 

global) 

 

1980 –yil 

 

 

 

 

Kompleks 

marketing 

 

 

 

To‘liq 

 

 

 

Sinxro 

marketing 

 

 

Faoliyat turiga 

qarab 

Iste’mol, 

sanoat, 

investitsion 

xizmat 

sohasi 

marketingi 

 

1990 – yildan 

hozirgacha 

 

Kommunikativ 

marketing 

 

Haddan 

ortiq  

 

Norat-

sional 

 

Qo‘llovchi 

marketing 

 

Demarketing 

Qarshilik 

ko‘rsatuvchi 

 Tashkilotlar 

marketingi, 

egomarketing, 

joy 

marketingi, 

g‘oyalar 

marketingi, 

ijtimoiy 

marketing 

 

Xalqaro marketing

 - tashqi iqtisodiy faoliyat, jahon bozori 

marketingidir. Uning mamlakat ichki bozorlari marketingidan ko‘pgina 

farqi bor. Avvalo, jahon bozoriga har bir mamlakat o‘z marketing 

strategiyasi bilan kirish uchun tanlangan mamlakatning umummadaniy 

va iqtisodiy muhitlarini chuqur tahlil qilishi zarur. Shu bilan birga 

xalqaro marketing: firmaning tashkiliy ishlarini jahon standartlari 

darajasida, mahsulotni rejalashtirish, sotish, harakatini tashkil etish va 

---

85 

 

narxlashtirishda o‘ziga xos talablar qo‘yadi. Xalqaro marketing 

strategiyasi eksport, import va qo‘shma korxonalar tashkil etishga 

alohida-alohida yondashishni taqozo etadi. Xalqaro marketing jahon 

bozoriga chiqish imkoniyatlarini, tashqi muhitni, aniq bozorni tanlash va 

unga kirish usullarini aniqlash, marketing rejasini tuzish, raqobatchilar 

faoliyatini tadqiq qilish va boshqalarni o‘z ichiga oladi. 

To‘g‘ri marketing

 - Interaktiv marketing tizimi bo‘lib, iste’mol-

chining istagini uyg‘otish, uning buyurtmasini olish uchun bir yoki bir 

necha media reklama vositalaridan foydalanadi. To‘g‘ri marketingni 

iste’molchidan to‘g‘ri buyurtma olish marketingi ham deyiladi. To‘g‘ri 

marketing xaridorlar bilan uzoq muddatli munosabatlarni o‘rnatish va 

saqlab qolishga imkon beradi. To‘g‘ri marketing - kataloglar, pochta 

orqali to‘g‘ri jo‘natish va telemarketlardan foydalanib savdo qilishni 

bildiradi.