Toshkent moliya instituti d. Tojiboyeva maxsus fanlarni

Interaktiye  Nothing  Sistem  for 

Effektive  Reading  and  Thinking

)  so‘zlarini  bosh  harfidan  olingan 

bo‘lib,  samarali  o‘qish  va  o‘qiganlarini  tahlil  qilishga,  fikr  yuritishga 

qaratilgan metod ma’nosini beradi.  

Insert  metodi

  –  o‘quvchi-talabalarni  o‘qiyotgan  kitoblari,  maqola 

va  turli  axborotlarni  tushunib  yetishlari  uchun  o‘qish  jarayonida 

materialning  (darslik,  o‘quv  qo‘llanma,  ilmiy  maqola,  jadval,  sxema 

kabilar) har bir satr boshi (yoki qismi)ning mazmunini  baholash orqali, 

chiqargan  xulosasiga  muvofiq  ravishda  varaqning  chetki  tomoniga 

---

 

 

 

133 

(hoshiyasiga)  qalam  bilan  belgi  qo‘yib  borish  orqali  o‘z  munosabatini 

bildirishga o‘rgatuvchi metod.  

O‘qish  jarayonida  materialning  (darslik,  o‘quv  qo‘llanma,  ilmiy 

maqola,  jadval,  sxema  kabilar)  har  bir  satr  boshi  (yoki  qismi)ning 

mazmuni  baholanib,  xulosa  varaqning  chetki  tomoniga  (hoshiyasiga) 

qalam  bilan  belgi  qo‘yib  borish  orqali  bilish  darajasi  aniqlanadi. 

Asosiysi, bu belgilar yordamida talaba olingan bilim, axborot to‘g‘risida 

yaxshi tasavvurini aks ettirishi lozim. Umuman olganda, bir satr boshiga 

bir necha belgi qo‘yilishi ham mumkin. 

Insert  o‘quvchi,  talabalarga,  yangi  axborotni  o‘qib  o‘rganishi 

jarayonida  tushunarli  yoki  tushunib  bo‘lmaydigan,  noma’lum  yoki 

e’tiroz bildiradigan guruhlarga ajratib baholash imkonini beradi. Ya’ni, 

o‘quvchi,  talaba  o‘qiyotgan  materialni  shunchaki  o‘qishi  emas,  uni 

uqishi,  ya’ni  tushunish,  baho  berish,  umuman  olganda,  tanqidiy 

o‘rganishi talab etiladi. 

Bu metod: 

• matn bilan samarali ishlash ko‘nikmasini hosil qiladi; 

• faol, teran fikr yuritib, o‘ylab, o‘qishni o‘rgatadi. 

• avval o‘rganilgan, talaba uchun ma’lum bo‘lgan materialni yangisi 

bilan taqqoslash va baholash qobiliyatini shakllantiradi; 

• mavzuni kelgusida o‘rganishni davom ettirishni rag‘batlantiradi. 

Insert  metodini  qo‘llashda  chetki  hoshiyaga  belgilarni  qo‘yish 

bo‘yicha qabul qilingan qoidalar mavjud. Ular quyidagicha: 

•  O‘qiyotgan  matndagi  bildirilgan  fikrlar  sizga  ma’lum,  siz  ularni 

bilsangiz,  bilaman  deb  o‘ylagan  fikringizga  mos  kelsa,