Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

«Bozorni mo’ljalga olish», 
ya’ni nihoyatda yuqori sifatli (yuqori 
iste’mol naflilikka ega) alohida talabga ega tovarlar guruhini ajratish hamda maksimum darajada 
ana shunday tovarlarni sotishni ta’minlash. Lekin bunday tovarlarni ajratish oldindan 
rejalashtirilgan bo’lmay, ko’pincha tasodif va sotuvchining sezgirligi tufayli amalga oshirilgan. 
 
4. 60- yillardan hozirga qadar 
«Marketingga asoslanib ish yuritish davri». 
U 
quyidagilarda ifodalanadi: 
 — firma, korxona faoliyatini uzoq muddat (10—15 yil) ga mo’ljallab biznes reja tuzish; 
 — aniq maqsadga yo’naltirilgan holda bozor, tovar va xaridorlarni o’rganish, tadqiq 
qilish; 
 
— sinchkovlik bilan «hisoblab chiqilgan» potentsial xaridorlarni ehtiyojlarini 
qondiradigan tovarlarni, «bozor yangiliklari» bo’lgan tovarlarni ishlab chiqarish; 
 — talabni shakllanishi va sotishni rag’batlantirishni kompleks metodlaridan foydalanish; 
 — mavjud axborotlardan tezda xabardor bo’lish, axborot to’plash. Bozorlarni tovarlar 
bilan to’lib-toshgani keskin raqobat kurashi, FTR natijasida tovarlar assortimentini tezda 

---

 
 
yangilash, nozik ta’bli turli-tuman xaridorlarning talabi hozirgi paytda bozorning talabini 
sinchkovlik bilan o’rganishni zarur qilib qo’yadi. 
 Ishlab chiqaruvchilar o’rtasida xaridorning puli uchun raqobat kurashining naqadar 
keskinligini quyidagi misolda ko’rishimiz mumkin. Ikkinchi jahon urushining 1 minuti AQSh ga 
9000 dollarga, Vetnam urushi 22000 dollarga tushgan bo’lsa, umummilliy telekanalda 1 minutlik 
reklama ko’rsatuvi 1000000 dollar turadi. Urush qimmat, lekin marketing urushi nihoyatda 
qimmat. 
 Raqobatda mahsulotning sifatini oshirish, iste’molchilarga kafolatli va qo’shimcha 
xizmatlar ko’rsatish, keng reklama
1
 va boshqalarning rolini ortishi ob’ektiv ravishda, avvalo fan-
texnika taraqqiyotiga bog’liq. Qolaversa, kishilarning dunyoqarashi, ruhiyatidagi o’zgarishlarga 
bog’liq. Buning natijasi o’laroq iste’molchilarning mahsulot sifatiga, ko’rsatiladigan «serviz» 
xizmatlariga talablari orta boradi. Narx bilan bog’liq bo’lmagan raqobat usullarining keng 
qo’llanishi narx vositasida raqobat umuman qo’llanilmaydi, degani emas. Narx vositasida 
raqobat kurashi mavjud, kelgusida ham bo’ladi. Faqat uni qo’llash usullari o’zgarib bormoqda. 
Aytaylik, narxni arzonlashtirishning yashirin yo’llaridan foydalanish. Narx vositasida raqobat 
keyingi paytlarda jahon bozorida qo’llanilyapti. Raqobat kurashi