Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

1-§. Sotsial-iqtisodiy tizim mazmuni. Jamiyatning sotsial-iqtisodiy tizimlari 
haqidagi nazariyalar 
 
 Xo’jalik yuritish jarayonida kishilar o’rtasida iqtisodiy munosabatlar, aloqalar o’rnatiladi. 
Bu munosabatlar ma’lum tizim tarzida namoyon bo’ladi. Taniqli iqtisodchi V. Leontevning 
fikriga ko’ra, har bir mamlakatning iqtisodiyoti bu katta bir tizim bo’lib, o’z ichiga turli-tuman 
faoliyat turlarini qamrab oladi. Iqtisodiy faoliyat ma’lum iqtisodiy tizim sharoitida amalga 
oshadi. 
 Iqtisodiy tizimga iqtisodchilar turlicha ta’rif berishadi. Masalan, P. Gregori va R. 
Styuartlarning fikricha, iqtisodiy tizim — bu ma’lum geografik hudud doirasida ishlab chiqarish, 
daromad va uni taqsimlashga doir qarorlar qabul qilish va uni amalga oshirish mexanizmlari va 
institutlari (tartiblari) majmuidir. F. Prayor bo’lsa, iqtisodiy tizim iqtisodiy jihatdan o’zini tutish 
va uning natijalariga bevosita yoki bilvosita ta’sir qiluvchi barcha institutlar, tashkilotlar, qonun 
va qoidalar, e’tiqod, pozitsiya, an’analar, baholar, taqiqlar va axloqiy sxemalarni o’z ichiga 
oladi, deb ta’riflaydi. 
 Professor A. O’lmasov iqtisodiy tizimga quyidagilarni kiritadi: a) iqtisodiy resurslar; b) 
iqtisodiy aloqalar yoki munosabatlar; v) iqtisodiy mexanizm; g) iqtisodiy siyosat.1