Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot

Qan Sharl 
Leonard Simon de Sismondi 
ham muhim o’rin tutadi. Uning bosh asari «Siyosiy iqtisodning 
yangicha boshlanishi» (1819) bo’lib, unda kapitalistik jamiyatning iqtisodiy mexanizmi tanqid 
qilinadi. U o’zining iqtisodiy ta’limotida asosiy diqqat-e’tiborni taqsimotga qaratadi. Uning 
fikricha, taqsimotga qarab iste’mol va ishlab chiqarish tarkib topadi. U insonlarning baxt-saodati 
uchun siyosiy iqtisod sotsial mexanizmni takomillashtirish to’g’risidagi fan bo’lishi kerak deb 
ko’rsatadi. 
 Kelajakda qanday jamiyat qurish kerakligi haqida har bir iqtisodchi o’z tushunchasiga 
muvofiq ravishda fikrlarini bildirgan. A. Sen-Simon, Sharl Fure, Robert Ouenlar tarixda sotsial-
utopistlar nomi bilan qolishdi. Ular kapitalizmni tanqid qilib, uni o’tkinchi tizim hisoblaganlar. 
Sotsial-utopistlar 
(utopiya
 — xayoliy) xususiy mulkchilikni yo’q qilish, aqliy mehnat bilan 
jismoniy mehnat o’rtasida qarama-qarshiliklarni tugatish, ishlab chiqarish, taqsimot va iste’molni 
qayta tashkil etish, adolatli tuzum o’rnatish talabi bilan chiqishgan. Kelajakda quriladigan yangi 
jamiyatni Sen-Simon — industrial jamiyat, Fure — garmonik jamiyat, Ouen — kommunizm deb 
atashgan.  
 Klassik iqtisodiy maktabning mashhur namoyondalaridan biri Q. S. Mill hisoblanadi. 
Asosiy asari besh kitobdan iborat «Siyosiy iqtisod printsiplari» (1848 yil) bo’lib, unda shu 
paytga qadar ilgari surilgan juda ko’p kontseptsiyalarni o’rganib, umumlashtirdi va rivojlantirdi. 

---

  
Baho o’zgarishining talab miqdori ta’siri(talab elastikligi), bozor muvozanatini o’rnatish 
mexanizmi, bozor iqtisodiyotida davlatning roli va boshqa qator fikrlari uning ilmiy 
xizmatlaridan hisoblanadi.  
 XIX asr oxiri va XX asr boshlariga kelib, iqtisodiy ta’limotda yangi oqim vujudga keldi. 
Bu oqim 
marjinalizm nazariyasi 
sifatida shakllandi. Bu nazariyaning klassiklari — Karl Minger, 
Fridrix fon Vizer, Eygen fon Bem-Baverk hamda Uilyam Stenli Qevons hisoblanadi. 
 Marjinalizm  (