Toshkent moliya instituti d. Tojiboeva iqtisodiyot


Bu mulk shakllariga mulkchilik huquqi nuqtai nazaridan qarasak, «huquq



Download 1,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet120/509
Sana14.01.2022
Hajmi1,81 Mb.
#364937
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   509
Bog'liq
2 5402090271544446822

Bu mulk shakllariga mulkchilik huquqi nuqtai nazaridan qarasak, «huquq 
dastasi»da ko’rsatilgan huquqlar barcha kishilar uchun teng. 
 
Umumiy birgalikda o’zlashtirish davridan so’ng ijtimoiy mulk-ka tamomila qarama-
qarshi individual xususiy o’zlashtirish kirib keladi. 
 
Xususiy o’zlashtirish odamlarning mulkka boylik orttirish manbai
 sifatida 
qarashidan kelib chiqadi. 
 Xususiy o’zlashtirishga egalik qilish, foydalanish va tasarruf qilish huquqidan tashqari, 
boshqarish, daromad olish, sotish, xavfsizlikni ta’minlash, meros qoldirish va boshqa huquqlar 
ham kiradi. Bu huquqlar mohiyati jihatidan jamiyatda qabul qilingan tartib, qonun-qoidalarni 
ifodalaydi. Bu o’z navbatida inson iqtisodiy psixologiyasini ham shunga muvofiq shakllantiradi: 
 — individual, egoistik fikr yuritish asosiy o’ringa chiqadi; 
 — jamiyat bilan har bir alohida shaxsning begonalashuvi; 
 — boshqalarning ehtiyojini qondirishga o’z manfaatini ko’zlagan holda (kirishiladi), 
qatnashiladi; 
 — xususiy mulk asosida boylik orttirish ko’zlanadi; 
 — jamiyatda boylikni xususiy mulk asosida tabaqalanish g’oyasi ustun bo’ladi; 
 — xususiy mulk muqaddas, daxlsiz, insonning tabiatiga mos tushadigan mulk tarzida 
tasavvur etiladi; 
 — o’z mulkini iqtisodiy realizatsiya qilish orqali mulk egasining shaxsiy manfaatdorligi 
amalga oshadi, ta’minlanadi. 
 Xususiy o’zlashtirish ikki turda bo’lib, bir-biridan katta farq qiladi. 
 Birinchisida ishlab chiqarish omillarining egasi o’zi mehnat qiladi, ikkinchisida esa 
yollangan ishchilar. Muvofiq ravishda xususiy mulkning ikki turi mavjud bo’ladi: 
 a) barcha ishlab chiqarish omillarining yagona egasiga tegishli bo’lgan mulk yoki 
individual xususiy mulk; 
 b) ishlab chiqarishning mehnat omili bilan boshqa omillar egasi alohidalashgan xususiy 
mulk. 
 Xususiy mulkning birinchi turiga dehqon, hunarmand va boshqa shunga o’xshash o’z 
mehnat vositalari bilan o’zi mehnat qiladiganlar kiradi. Ishlab chiqarish barcha omillarining 
egasi sifatida yaratilgan barcha mahsulotni mehnat omili egasining o’zi o’zlashtiradi. Xar bir 
kishi o’zi mehnat qilar ekan, o’z mulkidan asrab-avaylab, samarali foydalanishga harakat qiladi. 
Mulkdan foydalanish natijasida farovon yashash uchun chuqur manfaatdorlik yotadi. Shuning 
uchun ham xo’jalik yurituvchi o’z xo’jaligi va olayotgan daromadi barqaror bo’lishi uchun kuchi 
va mablag’ini ayamay harakat qiladi. Bir kishining o’zida ham mulk egasi, ham mehnatkash 
mujassamlashganda ishlab chiqarish omillaridan eng samarali foydalaniladi. U erkin, boshqalar 


 
 
tomonidan ezilmaydi, ekspluatatsiya qilinmaydi. Boshqacha aytganda, mehnat omiliga tegishli 
mahsulot (daromad) boshqa omil egasi tomonidan o’zlashtirib olinmaydi. 
 Unga 

Download 1,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   509




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish