Toshkent moliya instituti «Buxgalteriya hisobi»kafedrasi

4. Doimiy va vaqtinchalik farqlarning hisobi. 
 
Soliqqa  tortiladigan  foydani  aniq  hisoblashda  «doimiy  farqlar»,  «vaqtinchalik 
farqlar» tushunchalari muhim ahamiyatga ega. Bu tushunchalarning mohiyati 12-MHHS 
«Foydadan soliq» standartda ko‘rsatib o‘tilgan. 
Farqlar  buxgalteriya  hisobida  ko‘rsatilgan  foyda  bilan  soliqqa  tortish  maqsadida 
aniqlangan  foyda  o‘rtasidagi  farqdir.  Bu  farqlar  daromadlar  va  xarajatlarni  buxgalteriya 
hisobi va soliq qonunchiligida tan olish qoidalari har xilligidan kelib chiqadi. 
Doimiy  farqlar  –  bu  hisobot  davrida  buxgalteriya  hisobi  bo‘yicha  foydani 
shakllantiruvchi  daromadlar  va  xarajatlar  bo‘lib,  ular  hisobot  davridagi  (kelgusi  hisobot 
davrida) soliqqa tortiladigan foyda bazasidan chegiriladi. 
Vaqtinchalik farqlar – bu foydani shakllantiruvchi daromad va xarajatlarning  ba’zi 
moddalarini buxgalteriya hisobi foydasiga hisobot davrida, foyda solig‘i bazasiga boshqa 
davrga olib borilishi natijasida hosil bo‘ladigan farqlar. 
Vaqtinchalik  farqlar  soliqqa  tortiladigan  foyda  bazasiga  ta’siriga  ko‘ra 
quyidagilarga bo‘linadi: 

---

 
63 
-
 
chegiriladigan (kechiktiriladigan) vaqtinchalik farqlar; 
-
 
soliqqa tortiladigan vaqtinchalik farqlar. 
Vaqtinchalik  farqlarni  kelib  chiqish  sabablaridan  biri  bu  asosiy  vositalar  va 
nomoddiy  aktivlar  bo‘yicha  amortizatsiya  ajratmasini  hisoblashda  Moliyviy  hisob  bilan 
soliq hisobida har xil usullarning qo‘llanishidir. 
Misol:  «FARM  GLASS»  qo‘shma  korxonasiga  asosiy  vosita  (engil  avtomobil) 
2005 yil dekabrda qabul qilindi. Uning qiymati 24 000 000 so‘m. Foydalanish muddati 5 
yil, amortizatsiyaning me’yori 20 foiz. Soliq solish maqsadi uchun amortizatsiya me’yori 
hisob  siyosatida  12  foiz  belgilangan.  2006  yil  uchun  amortizatsiya  summasi  va 
vaqtinchalik farq hisoblansin.  
3– jadval