Toshkent moliya instituti ―bank ishi‖ kafedrasi

jadval.
Fyuchers va forvard bozorlarining qiyosiy harakteristikasi 
Taqqoslash belgilari 
Fyuchers bozori 
Forvard bozori 
Bozor ishtirokchilari 
Banklar, korporatsiyalar, 
alohida investorlar, 
chayqovchilar.
Banklar va faqat kata 
korporatsiyalar, yakka nvestorlar 
qatnashishi chegaralangan.
Aloqa usuli 
Bitm ishtirokchilari bir-
birini bilishmaydi. 
Bitm ishtirokchilari bir-birini 
bilishadi. 
Vositachilar
Bitim ishtirokchilari 
brokerlar orqali bitim 
tuzishadi.
Odatda bitim ishtirokchilari bir-biri 
bilan bitim tuzishadi.Ularga 
market-meykerlar vositachilik 
qilishadi.
Bitim tuzish usuli va 
Birjaning operatsion zalida 
Banklararo valyuta bozorida telefon 

---

«Bank ishi» fani. «Bank ishi» kafedrasi. TMI-2015. Tel:+(998)71 234-43-42, email: 
[e-mail]
joyi
og‗zaki bitim tuzish yo‗li 
bilan tuziladi.
yoki teleks orqali tuziladi.
Maxsus depozit
Riskni qoplash uchun 
ishtirokchilar kliring 
palatasiga kafolatli depozit 
topshirishlari shart.
Kafolatli depozit topshirishlari 
talab etilmaydi.
Bitim summasi 
Standart shartnoma 
Ishtirokchilar kelishuviga ko‗ra 
tuziladi.
Aktivlarni etkazib 
berish.
SHartnomalarning 1%-6% 
haqiqatda etkazib beriladi.
SHartnomalarning 95% haqiqatda 
etkazib beriladi.
Valyuta pozitsiyasi 
Pozitsiyalar osonlik bilan 
yopiladi.
Pozitsiyalarni yopish osonlik bilan 
bo‗lmaydi 
Bozor harakteri va 
kotirovkalanadigan 
valyuta miqdori. 
Bir tomonlama bozor, bitim 
ishtirokchilari shartnomani 
haridori yoki sotuvchisi 
hisoblanadi va bir turdagi 
valyuta kotirovkalanadi.
Ikki tomonlama bozor va ikki 
turdagi valyuta kotirovkaladi.
Nazorat qilish
Milliy nazorat organlari 
nazorat qilishadi.
Ishtirokchilar nazorat qilishadi. 
Transaksiya narxi 
Broker xizmat haqi 
Bankning valyuta sotishdagi talab 
va taklif spredi. 
Bu ikkala moliyaviy vositalarning farqini tushunish juda muhim. YUqorida 
aytganimizdek, fyuchers bitimlari kliring palatasi orqali amalga oshiriladi va har kuni 
qayta baholanib turiladi bu esa yuzaga kelishi mumkin bo‗lgan kredit riskini 
kamaytiradi. Kliring palatasi ikkala tomon majburiyatlarini bajarilishini kafolatlaydi, 
fyuchers bitimidagi pozitsiyani yopish uchun boshqa bir pozitsiyasi yopilishi kerak 
bo‗lgan fyuchers bitimiga teskari bo‗lgan standartlashgan fyuchers bitimi sotib olinadi. 
Forvard bitimida esa uning egasi o‗z pozitsiyasini yopish uchun ushbu pozitsiyaga 
qarshi boshqa bir bitim sotib olishi yoki tuzishiga to‗g‗ri keladi bu esa yana bir kredit 
riskini yuzaga keltiradi.
 
Valyuta fyucherslari quyidagi xususiyatlarga ega bo‗lishi lozim: 

Bajarilish kuni 

Bajarilmagan bitimlar 

Savdo boshlangandagiyuqori, past va yopilish vaqtidagi baho.qori, past va 
yopilish vaqtidagi baho. 

Ko‗rsatilgan kundagi savdo qilingan bitimlar soni 

---

«Bank ishi» fani. «Bank ishi» kafedrasi. TMI-2015. Tel:+(998)71 234-43-42, email: 
[e-mail]

Bajarilish kuni 
Odatda fyucherslarning 2 % amalga oshiriladi hamda bu bitim spekulyativ va 
xedjerlash operatsiyalari uchun tuziladi.