Toshkent moliya instituti a. V. Vahobov, A. S. Jcvrayev soliqlar va

Soliqqa  tortishning 

lardagi  xuddi  shunday  soliqlar-

soliq  stavkalarini 

® 

,  ,  . . . .  

. 

, 

•  ,  •

qiyoslash  tamoyili 

ning stavkalan bilan qiyoslamshi,

ya’ni  mintaqaning  o‘ziga  xos 

xususiyatlari  hisobga  olingan  holda  boshqa  mamlakatlar 

bilan teng bo‘lgan xo‘jalik faoliyati  shart-sharoitlari vujudga 

keltirilishi  lozim.  Agar  qattiq  shartlar  belgilab  qo‘yilgudek 

bo‘lsa,  bu  hoi  respublika  iqtisodiyotiga  investitsiyalami jalb 

qilishni  mushkullashtirib  yuboradi,  aksincha,  yengil  sharoit 

yaratilsa,  mamlakat  budjetiga  salbiy  ta’sir qiladi.

Soliqqa  tortish  tamoyillari  va  soliq  qonunchiligi  tamo­

yillari  muayyan  o'xshashlikka  ega  va  ulami  to'liq  hayotga 

tatbiq  etish  iqtisodiyotni  rivojlantirishning  muhim  vazifala- 

ridan  biridir.

0 ‘zbekiston  Respublikasi  Soliq  Kodeksida  esa  soliqqa 

tortish  tamoyillari  o'miga  soliq  qonunchiligi  prinsiplari 

berilib,  ular  quyidagilardan  iborat:

—  har  bir  shaxs  Kodeksda  belgilangan  soliq  va  boshqa 

majburiy  to‘lovlami  to‘lashga  majburdir  (6-modda),  ya’ni 

soliq  to'lash  qonun  bilan  majbur  qilib  qo'yiladi.  Aslida 

majburiylik  soliqlaming  iqtisodiy  mohiyatidan  kelib  chiqa- 

di;

—  soliqlar  va  boshqa  majburiy  to‘lovlar  aniq  bo'lishi 

kerak.  Soliq  to‘g‘risidagi  qonun  hujjatlarida  har  bir  soliq 

to‘lovchi  qaysi soliqlar va majburiy to'lovlami qachon,  qan-

---

cha  miqdorda  hamda  qay  tartibda  to ‘lashi  kerakligini  aniq 

biladigan  tarzda  ifodalangan  boMishi  kerak  (7-m odda);

—  soliqlar  va  boshqa  majburiy  to'lovlar  bo‘yicha  im- 

tiyozlami  belgilash  ijtimoiy  adolat  prinsiplariga  mos  bo‘lishi 

kerak  (8-m odda).  Huquqiy  shaxslarni  soliqqa  tortish 

mulkchilik  shaklidan  qat’i  nazar, jismoniy shaxslar  esa jinsi, 

irqi,  millati,  tili,  dini,  ijtimoiy  kelib  chiqishi,  e ’tiqodi, 

shaxsiy  va  ijtimoiy  ahvolidan  qat’i-nazar  qonun  oldida 

tengdirlar;

—  soliq  tizimi  0 ‘zbekiston  Respublikasining  butun 

hududida  barcha  soliq  to ‘lovchilarga  nisbatan  yagonadir  (9- 

modda);

—  soliq  solish  masalalarini  tartibga  soluvchi  norm ativ- 

huquqiy  hujjatlar  rasmiy  nashrlarda  e’lon  qilinishi  shart 

(10-m odda).

Soliqqa  tortish  tamoyillari  va  soliq  qonunchiligi  prin- 

siplari  m a’lum  o ‘xshashlikka  ega  bo‘lib,  ularni  amaliyotga 

tatbiq  etish  iqtisodiyotni  yanada  rivojlantirishning  muhim 

vazifalaridan  hisoblanadi.