Toshkent moliya instituti a. V. Vahobov, A. S. Jcvrayev soliqlar va

solig'ini  hisoblanishi  qanday  tartibda  amalga  oshiriladi,  agarda 

eksport  hajmi  mahsulotni  sotishda  40  foizni  tashkil  etgan  bo'lsa?

9.  Mol-mulk  solig'idan  kimlar  imtiyozga  ega?

10.  Soliq  idoralariga  qaysi  muddatlarda  mol-mulk  solig'i 

bo'yicha  hisob-kitob  topshiriladi?

11.  Belgilangan  muddatlarda  tugallanmagan  qurilish  obyekti 

uchun  mol-mulk  solig'ini  to'lash  tartibi  qanday  belgilangan?

12.  Me’yoriy  muddatlarda  o'matilmagan  uskunalar  uchun  mol- 

mulk  solig'ini  to'lash  tartibi  qanday  belgilangan?

---

3.6.  YURIDIK  SHAXSLARDAN 

UNDIRILADIGAN  YER  SOLIG‘1

Yer  solig'ining  huquqiy 

asoslari,  iqtisodiy 

mohiyati

1990-yilda  0 ‘zbekistonda  «Yer 

to'g'risida»  qonun  qabul  qilindi 

va  ushbu  qonunga  ko'ra  yerga 

egalik  qilish  va  yerdan  foydala-

nishning pullik bo'lishi belgilandi  hamda yer uchun  haq yil­

lik  yer  solig'i  sifatida  undiriladigan  bo'ldi.

1991-yilda  «Korxonalar,  birlashmalar va  tashkilotlardan 

olinadigan  soliqlar  to'g'risida»,  1993-yilda  «Yer  solig'i 

to'g'risida»  O'zbekiston  Respublikasi  Qonuni  qabul  qilinib, 

unda  yer  solig'ini  undirishda  soliqqa  tortish  obyekti,  sub­

yektlari, soliq bo'yicha imtiyozlar,  soliqni  hisoblash va bud­

jetga  to'lash  tartiblari  ko'rsatib  berildi.  1997-yilda  «Soliq 

kodeksi»ning  qabul  qilinishi  hamda  1998-yildan  uning 

kuchga  kiritilishi  bilan  yer  solig'ining  to'laqonli  huquqiy 

asoslari  yaratildi.

Yer  solig'i  O'zbekiston  soliq  tizimida  mahalliy  soliqlar 

va  yig'imlar  tarkibiga  kiradi  hamda  mahalliy  budjetlarning 

barqaror  daromad  manbayi  hisoblanadi.

Yer  solig'i  boshqa  soliq  turlaridan  farqli  o'laroq,  o'ziga 

hos  xususiyatlarga  ega.  Jumladan,  o'zining  iqtisodiy  mo- 

hiyatiga  ko'ra  u  renta  to'lovidir  yoki  boshqacha  qilib  ayt- 

ganda  ushbu  soliq  yer  egalari  va  yerdan  foydalanuvchi 

xo'jalik  yurituvchi  subyektlar  moliyaviy  faoliyatining  nati­

jalari  bilan  bog'liq  emas.  Demak,  ushbu  soliqni joriy  etili- 

shidan  maqsad  —  yerdan  oqilona  foydalanishni  rag'bat- 

lantirish,  tuproq  unumdorligini  oshirish,  sifati  turlicha 

bo'lgan  yerlarda  xo'jalik  yuritishning  ijtimoiy-iqtisodiy 

shart-sharoitlarini tenglashtirish,  aholi  yashaydigan joylarda 

infrastruktura  rivojlanishini  ta’minlash  hamda  yerni  talon- 

taroj  qilinishiga  yo'l  qo'ymaslik  hisoblanadi.

O'zbekiston  Respublikasida  jami  yer  fondi  2004-yilda

44410,3  ming  gektami  tashkil  etib,  shundan  57,8  foizi 

qishloq  xo'jaligi tovar  ishlab  chiqaruvchilari  ixtiyoridagi yer 

maydonlariga  to'g'ri  kelgan.  2005-yilda  esa  57,9  foizi, 

2006-yilda  58,2  foizini  tashkil  qilgan  (3.7.1-diagramma).

Yer  fondi  hajmida  qishloq  xo'jaligi  tovar  ishlab  chiqa­

ruvchilari  yer  maydonlarining  o'sishi  fermer  xo'jaliklari 

sonining  yildan  yilga  ko'payib  borayotganligi  va  o'rmon

---

^   Qishloq  xo'jaligi  tovar  ishlab  chiqaruvchilari  ixtiyoridagi  yer  maydonlari

В  O'rmon  xo'jaliklari  ixtiyoridagi  yer  maydonlari

□   Zaxiradagi  yerlar

□   Boshqa  yerlar