Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliyev pul va banklar

Kredit uyushmalari passiv operatsiyalari - bu mablaglami jalb qilish bilan bogliq operatsiyalardir. Kredit uyushmalari mablaglami pay badallari, muddatli va jamg'arma depozitlar, boshqa moliyaviy muassasalardan kredit sifatida jalb qilishi mumkin. Shuningdek, kredit uyushmalarining daromad va foydani shakllantirish bilan bogliq operatsiyalarini ham ulaming passiv operatsiyalari sifatida tasniflash mumkin.

Kredit uyushmalarini tashkil etishning asosiy passiv operatsiyalari va ulami tashkil etishning talablaridan biri ustav kapitalini shakllantirish hisoblanadi. Kredit uyushmalari pay badallari (ustav kapitali) uning ta’sischilari tomonidan shakllantiriladi.

Kredit uyushmalari ustav fondi pul mablaglaridan, shuningdek, mazkur tashkilot ustav fondi miqdorining yigirma foizidan oshmaydigan boshqa mol - mulk hisobidan shakllantirilishi mumkin. Kredit hisobidan va garovga olingan mablaglardan hamda boshqa jalb etilgan mablaglardan kredit uyushmalari ustav fondini shakllantirishga ruxsat berilmaydi.

Kredit uyushmalarining muddatli va jamg'arma depozitlari unga a’zo jismoniy va yuridik shaxslardan, shuningdek, yakka tartibdagi tadbirkorlik subyektlari hisobidan shakllantiriladi.

Talddlash joizki, kredit uyushmalarida muddatli va jamg‘arma depozitlar boyicha tolanayotgan foiz stavklari- ning yuqoriligi aholining kredit uyushmalarida omonatlami jamg‘arishga bolgan ishtiyoqini oshirmoqda. Biroq, bu omonatlar bilan bogliq risklami vujudga kelishiga sabab boladi.

Kredit uyushmalari, moliyaviy muassasa sifatida qo‘shimcha resurslarga kuchli ehtiyoj sezadi. Kredit uyushmalari, albatta ushbu ehtiyojni ustav kapitali, omonatlar, taqsimlanmagan foyda hisobidan qondirishga alohida e’tibor qaratadi. Shunga qaramasdan, ushbu mo­liyaviy manbalar hisobidan shakllantirilgan mablaglar yetarli bolmaganda tijorat banklaridan qisqa va uzoq muddatli kreditlami jalb etadi.