Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar


 Tijorat banklarining noa’nanaviy operatsiyalari



Download 3,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet202/292
Sana17.09.2021
Hajmi3,76 Mb.
#177106
1   ...   198   199   200   201   202   203   204   205   ...   292
Bog'liq
2 5370612658095525129

16.3. Tijorat banklarining noa’nanaviy operatsiyalari 
 
Bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  tijorat  banklari  mijozlarning  mo-
liyaviy xizmatlarga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirish va foyda manbasini 
oshirish maqsadida qator noa’nanaviy operatsiyalarni bajaradi. Bunday 
operatsiyalar  sirasiga  faktoring,  kredit  –  ijara  (lizing),  kontokorrent 
(overdraft), forfeyting, trast kabi operatsiyalarni kiritish mumkin.  
 
16.3.1. Faktoring operatsiyalari 
 
Faktoring  operatsiyalarida  banklar  tovar  sotib  oluvchining  qarz 
hujjatlarini sotib oladi, unda asosan uchta tomon ishtirok etadi.  


286 
Birinchisi, faktor – vositachi, bankning faktoring operatsiyalarini 
bajaruvchi  bo‘limi.  Odatda,  rivojlangan  mamlakatlar  tajribasida 
faktoring  operatsiyalarini  amalga  oshirishga  ixtisoslashgan  faktoring 
kompaniyalari tashkil etish amaliyoti ham mavjud.  
Ikkinchisi, mijoz (tovar sotuvchi yoki xizmat ko‘rsatuvchi), faktor 
– vositachi bilan kontrakt tuzuvchi sanoat yoki savdo firmasi. 
Uchinchisi, tovar sotib oluvchi
Mijoz  sotilgan  tovar  yoki  ko‘rsatilgan  xizmatlar  uchun  olinishi 
lozim bo‘lgan pul mablag‘ini talab qiluvchi hujjatlar asosida “faktor – 
vositachi”  bilan  faktoring  operatsiyasi  bo‘yicha  shartnoma  tuzadi. 
Faktor  –  vositachi  imzolangan  faktoring  shartnomasi  asosida,  ma’lum 
komission  to‘lov  hisobiga  mijozga  sotilgan  tovar  yoki  ko‘rsatilgan 
xizmatlarga to‘lovni amalga oshiradi. Soddaroq qilib aytganda, faktor – 
vositachi  mijozdan  tovar  sotib  oluvchiga  mablag‘larni  to‘lash  bilan 
bog‘liq to‘lov hujjatlarni komission to‘lov asosida “sotib oladi”.  
Faktor  –  vositachi  mijoz  bilan  faktoring  operatsiyasini 
imzolayotganda  tovar  sotib  oluvchining  moliyaviy  holatini  oqilona 
baholashi  juda  muhim  hisoblanadi.  Agar  sotib  oluvchining  moliyaviy 
holati  yomonlashib,  faktoring  operatsiyasi  bo‘yicha  faktor  –  vositachi 
tomonidan mijozga to‘lagan summani to‘lay olmasa, ushbu zarar faktor 
– vositachining gardaniga tushadi.  
Iqtisodiyotda faktoring operatsiyalarni vujudga kelishining asosiy 
omillari sifatida quyidagilarni ta’kidlash mumkin: 
 –  sotib  oluvchi  korxona  va  tashkilotlar  olingan  tovar  yoki 
ko‘rsatilgan  xizmatlarga  to‘lashi  lozim  bo‘lgan  mablag‘larni  o‘z 
vaqtida to‘lash imkoniyatlarining mavjud emasligi. Bu qator ijtimoiy – 
iqtisodiy oqibatlar tufayli vujudga keladi;  
 –  tovar  sotuvchi  yoki  xizmat  ko‘rsatuvchi  mijozning  ishlab 
chiqarish  jarayonini  doimiy  ravishda  davom  ettirib  turishi  uchun 
moliyaviy mablag‘larga bo‘lgan ehtiyojini ta’minlashning zarurligi;  
 –  banklarning  moliyaviy  mablag‘lardan  samarali  foydalanish 
hisobiga  qo‘shimcha  foydani  shakllantirishga  bo‘lgan  ehtiyojining 
mavjudligi. 

Download 3,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   198   199   200   201   202   203   204   205   ...   292




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish