Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

 
3.4.4. Inkasso topshiriqnomalar  
bilan hisob – kitoblar  
 
Bizga  ma’lumki,  xo‘jalik  yurituvchi  subyektlarning  bankdagi 
hisobvaraqlaridan  mablag‘larni  faqatgina  ularning  topshirig‘i  (to‘lov 
topshiriqnomasi,  akkreditiv,  hisob  –  kitob  va  pul  cheki)  va  roziligi 
(to‘lov 
talabnomasi, 
kredit 
bo‘yicha 
muddatli 
majburiyatlar, 
shartnomalarda kelishilgan bo‘lsa, memorial order) bilangina o‘tkazish 
qonunchilik hujjatlarida belgilab qo‘yilgan.  

---

86 
Bozor  munosabatlarida  xo‘jalik  subyektlari  o‘rtasidagi  iqtisodiy 
munosabatlarning  ko‘pqirraligi  va  kutilmaganda  vujudga  kelgan 
ziddiyatlarni hal qilishda qo‘llaniladigan shunday to‘lov hujjatlari ham 
mavjudki,  ushbu  to‘lov  hujjati  tegishli  muassasalar  tomonidan  bankka 
taqdim  etilganda  mijozning  hech  qanday  roziligini  olmasdan  turib, 
bank  bo‘limi  uning  hisobvarag‘idan  mablag‘ni  hujjatda  ko‘rsatilgan 
manzilga  o‘tkazib  berishi  lozim.  Ushbu  to‘lov  hujjati  inkasso 
topshiriqnomasidir.  
Inkasso  topshiriqnomasi  –  bankka  mijoz  (to‘lovchi)ning  hisob-
varag‘idan  so‘zsiz  tartibda  mablag‘larni  hisobdan  chiqarish  to‘g‘risi-
dagi talabini anglatadi. 
Inkasso  topshiriqnomalari  bankka  quyidagi  tashkilotlar  tomoni-
dan taqdim qilinishi mumkin: 

 
o‘z  vaqtida  to‘lanmagan  soliqlar  va  Davlat  byudjetiga 
o‘tkaziladigan  soliqdan  tashqari  to‘lovlar  (penya,  jarimalar)ni  undirib 
olishda soliq idoralari; 

  byudjetdan  tashqari  fondlar  –  o‘z  vaqtida  to‘lanmagan 
to‘lovlarni  undirib  olishda,  agarda  bu  qonuniy  hujjatlarda  ko‘zda 
tutilgan bo‘lsa; 

  bojxona  organlari  –  o‘z  vaqtida  to‘lanmagan  bojxona 
to‘lovlarini undirishda; 

  sud organlari ularga berilgan ijro hujjatlari bo‘yicha; 

  moliyalashtirishga 
ortiqcha 
o‘tkazilgan 
mablag‘larni 
qaytarishda, yuqori moliya organlari quyi byudjet tashkilotlarga, davlat 
kafolati  ostida  berilgan  muddati  o‘tgan  kreditlarni  qaytarishda  va 
boshqa  holatlarda  O‘zbekiston  Respublikasi  Moliya  vazirligidan 
inkasso topshiriqnomalari qabul qilinadi; 

  qonuniy hujjatlarga asosan boshqa organlar. 
To‘lovchining  hisobvarag‘ida  mablag‘  bo‘lmaganda  inkasso 
topshiriqnomasi 2 – kartotekada to‘lovini kutayotgan hujjatlar qatoriga 
joylashtiriladi va qonunchilikda o‘rnatilgan tartibda to‘lanadi. 
Tuman  Davlat  soliq  inspeksiyasi  belgilangan  soliqlarni  o‘z 
vaqtida  to‘lamagan  xo‘jalik  subyektlariga  nisbatan  inkasso  topshi-
riqnomalarini  banklarga  taqdim  etadi  (1),  tijorat  banklari  xo‘jalik 
yurituvchi  subyektning  hisobvarag‘ida  mablag‘lar  mavjud  bo‘lsa, 
inkasso  topshiriqnomasida  ko‘rsatilgan  summani  so‘zsiz  ravishda 
respublika  yoki  mahalliy  davlat  byudjetiga  o‘tkazadi  (2),  va 
to‘lovchiga  bu  haqda  xabar  beradi  (3).  Agar  mablag‘  yetarli  bo‘lmasa 

---

87 
yoki  umuman  mavjud  bo‘lmasa  to‘lov  hujjatlari  ikkinchi  kartotekaga 
kirim qilinadi, ushbu hujjatlar to‘lovchining hisobvarag‘ida mablag‘lar 
paydo bo‘lib, to‘lovlar amalga oshirilgunga qadar hisobga olib boriladi.