Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

 
Qoplangan akkreditiv bilan hisob – kitoblarda
hujjatlarning aylanish tartibi 
Mablag‘ oluvchining bankida akkreditivning amal qilish muddati 
tugaganda, akkreditiv shartlarida ko‘zda tutilgan tartibda mablag‘ 

---

85 
oluvchi uni bekor qilish haqidagi ariza berganda, to‘liq chaqirib 
olinganda akkreditiv yopiladi. 
Akkreditiv bilan hisob – kitoblarni amalga oshirishda qator 
ijobiy va salbiy jihatlar mavjud bo‘lib, uning salbiy jihatlari asosan 
mablag‘ to‘lovchining zimmasiga to‘g‘ri keladi. Ushbu salbiy holatlar 
quyidagilar bilan izohlanadi: 
– pul to‘lovchining hisobvarag‘idan mablag‘ni akkreditiv 
hisobvarag‘iga deponent qilinishi natijasida ushbu mablag‘ning 
oborotdan vaqtinchalik chiqib ketishi (odatda akkreditiv summasi 20 – 
30 kunga deponent qilinadi); 
– to‘lovchi ta’minlanmagan akkreditivdan foydalangan holda 
ham olingan tovarlar va ko‘rsatilgan xizmatlar uning talabiga to‘liq 
mos kelmagan hollarda to‘lovni amalga oshirishga rad javobining 
berolmasligi yoki ushbu jarayonning vaqtni olishi hamda qo‘shimcha 
hujjatlarni talab etilishi ortiqcha ishlarni keltirib chiqaradi; 
– yuqorida akkreditiv bo‘yicha hujjatlarning aylanishidan ham 
ko‘rinib turibdiki, ushbu jarayon bir muncha murakkabroq.
Akkreditivlar bilan hisob – kitoblarda mol jo‘natuvchiga qator 
qulaylik jihatlari mavjud bo‘lib, ularning asosiylari quyidagilardan 
iborat: 
– akkreditiv shartnomasi tuzilgandan keyin tovarlarni ishlab 
chiqarishga kirishishi mumkin. Chunki ushbu tovarlarni sotib oluvchi 
tayin va undan tegishli iqtisodiy foyda kelishi kafolatlanadi;
– jo‘natilgan tovar yoki ko‘rsatilgan xizmatlar uchun to‘lov 
kafolatlangan. Chunki ta’minlangan akkreditivda pul to‘lovchi tovar va 
xizmatlar uchun to‘lanadigan mablag‘ni alohida hisobvarag‘iga 
deponentlab qo‘yadi. Ta’minlanmagan akkreditivda esa tovar va 
xizmatlar uchun to‘lanadigan mablag‘ pul to‘lovchining banki 
tomonidan kafolatlanadi.