Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar


Tijorat banklari tarkibiy tuzilishining namunaviy ko‘rinishi



Download 3,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet205/315
Sana11.01.2022
Hajmi3,47 Mb.
#346118
1   ...   201   202   203   204   205   206   207   208   ...   315
Bog'liq
PUL VA BANKLAR Darslik

Tijorat banklari tarkibiy tuzilishining namunaviy ko‘rinishi
 
 
Tijorat  banklari  faoliyati  uning  boshqaruv  organlari  tomonidan 
amalga oshiriladi. Bankning boshqaruv organi quyidagilar hisoblanadi: 

 
aksiyadorlar umumiy yig‘ilishi;  
Aktsiyadorlar 
Kengashi 
Kredit 
qo‘mitasi 
Bank ichki  
auditi 
Bank 
boshqaruvchisi 
Kreditlash 
boshqarmasi 
Depozit 
operatsiyalari 
boshqarmasi 
Valyuta 
boshqarmasi 
Qi
sqa
 m
udd
a
tl

kredi
tl
a
sh b
o
‘l
im

U
zo
q m
udda
tl

kredi
tl
a
sh b
o
‘l
im

Qi
m
m
a
tl

qo
g’o
zl
ar b
o‘
li
m

Hi
so
b
-k
it
o
b v
a
 
depo
zi
tl
ar b
o’
li
m

X
o
ri
ji
y
 
ko
rre
sp
o
ndent
li

v
a
 de
po
zi
tl
a

bo
‘l
im

V
a
ly
ut
a
 bo
‘l
im

Bank ichki 
bo‘limlari 
Vositachilik 
operatsiyalari 
boshqarmasi 
Hisob 
operatsiyalari 
boshqarmasi 
Kadrlar bo’limi 
Bank huquqshunosi 
Ichki nazorat 
Ma’muriy-xo‘jalik 
bo’limi 
Trast operatsiyalari 
bo‘limi 
 
Bank xizmatlari 
bo‘limi 
Hisob-kitob bo’limi 
Operatsiyalar bo’limi 
Inkassatsiya bo’limi 
Buxgalteriya bo’limi 
Kassa bo’limi 


268 

 
bank Kengashi (kuzatuv kengashi);  

 
bank Boshqaruvi. 
Markaziy  bank  tijorat  banklariga  bank  operatsiyalarini  amalga 
oshirish  uchun  litsenziya  berish  yuzasidan  qaror  qabul  qilishda  asosiy 
omil bo‘lib quyidagilar hisoblanadi: 
-
 
biznes rejaning maqbulligi;  
-
 
kapitalning adekvatligi;  
-
 
daromadlilikning kelgusi istiqbollari;  
-
 
ko‘zda tutilayotgan rahbarning malakasi va obro‘ – e’tibori;  
-
 
bankni  ochish  uchun  taqdim  etilgan  hujjatlarning  amaldagi 
qonunchilikka muvofiqligi;  
-
 
monopoliyaga qarshi choralar. 
 Dastlab  tashkil  etilayotgan  banklarning  ustav  kapitalida  bank-
larning  ishtirok  etishiga  yo‘l  qo‘yilmaydi,  xorijiy  kapital  ishtirokidagi 
banklar va shu’ba banklarni tashkil etish hollari bundan mustasno. 
Tashkil  etilayotgan  bankning  ustav  kapitalida  bir  aksiyadorning 
ulushi  yigirma  foizdan  ortsa  Markaziy  bankdan  oldindan  rozilik 
olinishi  lozim.  Bir  aksiyador  yoki  o‘zaro  bog‘langan  aksiyadorlar 
guruhining  tijorat  banki  ustav  kapitalidagi  ulushi  ustav  kapitali 
umumiy miqdorining 25 foizidan ortiq bo‘lishi mumkin emas. 
Yangidan  tashkil  etilayotgan  tijorat  banklarining  muassislari 
moliyaviy  jihatdan  barqaror  bo‘lishlari  lozim.  Muassislarning 
moliyaviy barqarorligi quyidagi omillar bilan belgilanadi: 

 
balansning nolikvidligi; 

 
to‘lovga qobiliyatsizlik yoki bankrotlik; 

 
yuridik  shaxs  rasmiy  ravishda  bankrot  deb  e’lon  qilinishidan 
qat’i nazar uning passivlari aktivlaridan oshib ketishi; 

 
yuridik  shaxs  taqdim  etgan  shaxs  zarur  hollarda  ustav 
kapitalini oshira olmasligini ko‘rsatsa; 

 
bankda  mulk  sotib  olinishi  ko‘zda  tutilishi  natijasida  bankka 
yoki  uning  omonatchilariga  moliyaviy  xavf  solinishi  mumkinligini 
ko‘rsatuvchi boshqa hollar ma’lum bo‘lsa. 
Tijorat  banklarini  tashkil  etishda  barcha  shaxslar  ham  ishtirok 
etishi maqsadga muvofiq kelmaydi. Bunday shaxslar tarkibiga: 

 
bankrotlikka  uchragan  yuridik  shaxsning  sobiq  rahbarlari, 
boshqaruvi  va  kuzatuv  kengashi  a’zolari  yoki  yirik  ishtirokchisi  va 
yuridik  shaxsning  bankrotligi  ularning  harakatlari  oqibatida  yuzaga 
kelganligi faktlari ma’lum bo‘lsa; 


269 

 
o‘zining  ishbilarmonlik  va  shaxsiy  xattiharakatida  ishlarni 
noto‘g‘ri  boshqarish  va  vijdonan  yuritish  mumkin  emasligini 
namoyish qilgan shaxslar; 

 
offshor  hududlarda  ro‘yxatga  olingan  norezident  yuridik 
shaxslar; 

 
davlat  hokimiyati  organlari,  mahalliy  boshqaruv  organlari, 
jamoat  birlashmalari,  jamoat  fondlari,  byudjetdan  tashqari  fondlar, 
byudjet  muassasalari  va  tashkilotlari,  agar  boshqa  holat  qonunlarda 
ko‘zda tutilmagan bo‘lsa. 
Yangidan  tashkil  etilayotgan  tijorat  banklari  quyidagi  ta’sis 
hujjatlarini Markaziy bankka taqdim etishi lozim: 
a)  muassislar  tomonidan  imzolangan  va  ularning  muhrlari  bilan 
tasdiqlangan ta’sis shartnomasi;  
b)  muassis  –  aksiyadorlar  yig‘ilishi  tomonidan  tasdiqlangan  va 
bank Kengashi raisi tomonidan imzolangan bank ustavi; 
d)  ta’sis  yig‘ilishining  bayoni.  Bu  hujjatda  bankni  tashkil  etish, 
ustav  kapitali  miqdori,  ustav  va  biznes  –  rejani  tasdiqlash,  bank 
Kengashi,  taftish  komissiyasi  va  boshqaruvini  saylash  to‘g‘risidagi 
qaror bo‘lishi lozim. 
Mustaqillikka erishgandan hozirgi kungacha bo‘lgan davrda turli 
mulk  shaklidagi  qator  banklar  tashkil  etildi,  ularning  asosiy  qismi 
mamlakatimiz  moliya  –  kredit  bozorida  samarali  faoliyat  yuritib 
kelmoqda.  
Mamlakatimizda  bozor  munosabatlarining  takomillashuvi  va 
iqtisodiy  islohotlarning  chuqurlashuvi  natijasida  ularning  ayrimlarini 
maqomi  o‘zgartirildi,  ayrimlari  boshqa  banklarga  qo‘shilib  yoki 
umuman  faoliyatini  to‘xtatdi.  2018  yil  1  yanvar  holatiga  mamla-
katimizda  jami  28  ta  tijorat  banklari  tashkil  etilgan  bo‘lib,  ularning 
uchtasi  davlat  banki,  beshtasi  xorijiy  kapital  ishtirokidagi  qo‘shma 
banklar, 8 tasi xususiy banklar, qolganlari aksiyadorlik tijorat banklari 
hisoblanadi. 
Xulosa  qilib  aytganda,  tijorat  banklar  iqtisodiyotning  muhim 
moliyaviy “qon tomirlari” hisoblanib, ularning faoliyatini tashkil etish 
va  nazorat  qilish  mamlakatning  tegishli  qonun  va  me’yoriy  hujjatlari 
asosida amalga oshiriladi.  
Mamlakatimizda  bu  boradagi  jarayon  doimiy  ravishda  rivojlanib 
va takomillashib bormoqda. 
 


270 

Download 3,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   201   202   203   204   205   206   207   208   ...   315




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish