Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

 
 
 
XII BOB. MARKAZIY BANK VA UNING FUNKSIYALARI  
 
12.1. Markaziy banklarning vujudga kelishi  
 
Mamlakat bank tizimining asosiy bo‘g‘ini Markaziy  bank hisob-
lanadi.  Markaziy  bank  bevosita  mijozlarga  bank  xizmatlarini  ko‘rsat-
maydi,  ayrim  davlat  tashkilotlari  bundan  mustasno.  Barcha  mam-
lakatlarda Markaziy banklarning bajaradigan vazifalari va funksiyalari 
deyarli  bir  xil  bo‘lib,  ular  turli  mamlakatlarda  turli  nomda  yuritilishi 
mumkin.  Xususan,  hozirgi  kunda,  bizga  ma’lumki,  dunyoning  turli 
mamlakatlarida  ushbu  banklar  “markaziy  bank”,  “xalq  banki”,  “emis-
sion  banki”,  “milliy  banki”,  “zaxira  banki”,  “davlat  banki”  tarzida 
yuritiladi. 
Masalan,  AQShda  Federal  zaxira  tizimi,  Angliyada  Angliya 
banki,  Yevropada  Yevropa  Markaziy  banki,  O‘zbekistonda  Markaziy 
bank,  Qozog‘istonda  Milliy  bank  va  hokazo.  Markaziy  banklarning 
vujudga  kelish  tarixiga  e’tibor  qaratadigan  bo‘lsak,  ular  mamlakatda 
pul  muomalasini  tartibga  solib  turuvchi  moliyaviy  muassasa  sifatida 
vujudga keldi.  
Ma’lumki, dastlabki banklar, yanada aniqroq qilib aytadigan bo‘l-
sak, tijorat banklari mustaqil ravishda qog‘oz pullarni emissiya qilgan. 
Har bir tijorat banki muomalaga o‘zining “banknota”larini (bank bileti) 
chiqarishgan.  Oldingi  bo‘limdan  ma’lumki,