|
1.Firma daromadlari va foydasi nazariy asoslari.
Korxonaning daromadi yuridik shaxs o'z xizmatlarini taqdim etish, tovarlar sotish, ishlarni bajarish uchun olgan puldir. Odatdagidek, daromad, kompaniyaning o'z funktsiyalarini bajarish uchun sarflagan harajatlaridan keyin olingan mablag'lardan tushadi. Daromad ma'lum bir hisobot davri uchun hisoblab chiqilgan va har qanday maqsadga muvofiq ishlatilishi mumkin.
Daromad - kompaniyaning asosiy ishlarini bajarishdan olgan mablag'lari, shuningdek korxona asosiy faoliyatining bir qismi hisoblanmaydigan qo'shimcha imkoniyatlarni amalga oshirishdir. Bunday imkoniyatlar, masalan, korxonaga tegishli mol-mulkni ijaraga berish, ortiqcha inventarizatsiya qilish va boshqalarni o'z ichiga oladi. Ko'plab boshlang'ich tadbirkorlar o'zlarining birinchi daromadlarini oladilar, bu biznesning daromadliligi kafolati deb hisoblaydilar. Biroq, daromadni ishlab chiqarish va sotish xarajatlarini qoplashini tushunish muhim. Qolgan qism (foyda) ta'sischilarning to'liq tasarrufida bo'lgan korxona va kapitalni rivojlantirish uchun zarur bo'lgan mablag'lar o'rtasida taqsimlanadi. Daromad daromadlarini yanada yaxshiroq tushunishga yordam beradigan daromad va daromadlarning bir necha ko'rsatkichlari mavjud. Ya'ni, yalpi tushum korxona ishlab chiqarilgan mahsulot (xizmatlar) ni sotishdan, shuningdek, o'z moddiy aktivlarini jami pul daromadlari hisoblanadi. O'z navbatida, sof daromad - qo'shilgan qiymat solig'i, aktsizlar, qaytarilgan tovarlar va narx-navoning chegirmalari bundan mustasno. Ushbu ko'rsatkich korxona daromadlari va rentabelligini keyingi hisoblash uchun real asosdir. Va nihoyat, sotishdan olingan yalpi foyda, sotilgan mahsulot uchun ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olmaganda, sotishdan tushadigan daromad hisoblanadi. Moliyaviy jadvallar va soliq qonunchiligi uchun daromadlarning ta'riflari ham mavjud. Ammo umuman olganda, bu ta'riflar daromadlarning tasnifiga qarab, ular olingan manbaga qarab kamayadi.
Daromadning tarkibiy elementlari foyda va mehnat xarajatlari hisoblanadi. Daromadga jismoniy va yuridik shaxslardan tushumlar kirmaydi. Agar daromad soliqqa tortiladigan bo'lsa, unda soliqdan keyin qolgan miqdor quyidagi tarkibiy qismlarga bo'linadi:
iste'mol fondlari - ijtimoiy xarajatlar (xodimlarning ish haqi);
investitsiya daromadi - natijada olingan miqdor investitsiya faoliyati;
sug'urta daromadi - sug'urta mukofotlari narxi.
Daromadlar xarajatlar asosida tasniflanadi.
Marginal daromad tovar yoki xizmatning bir birligi sotilgandan so'ng korxonaning umumiy daromadi o'zgaradigan miqdor sifatida hisoblanadi.
Olingan ko'rsatkich korxonaning o'zini o'zi qoplashini aks ettiradi. Uning asosida marginal xarajatlar bilan birgalikda menejment firmaning kengayishining ratsionalligi to'g'risida qaror qabul qiladi.
O'rtacha daromad mahsulotning bir birligini sotishdan olingan daromad darajasini ko'rsatadi. Odatda, bu miqdor mahsulot narxiga teng. Narxlarni nazorat qilish orqali kompaniya o'z daromadlarini tartibga solishi mumkin.
Umumiy daromad - bu sotilgan mahsulot yoki xizmat qiymati va ishlab chiqarishning umumiy qiymati o'rtasidagi farq sifatida hisoblangan kompaniyaning iqtisodiy faoliyatining natijasidir.
Daromad - umumiy summa pul, ma'lum bir vaqt davomida tovarlar va xizmatlarni sotish natijasida olingan. Umumiy daromad korxonaning asosiy faoliyati (mahsulot yoki xizmatni sotish), investitsiya faoliyati (sotish) natijasida olingan summalardan iborat uzoq muddatli aktivlar va qimmatli qog'ozlar) va korxonaning moliyaviy faoliyati.
Savdo daromadi bu tovar va xizmatlarni sotishdan olingan naqd pul. U ikki turga bo'linadi:
• yalpi daromad - o'zida aks ettiradi umumiy hisob tovarlarni sotishdan tushgan tushumlar, xizmatlar, operatsiyalardan tashqari mol-mulk va mol-mulk;
• sof tushum - yalpi daromaddan QQS, soliqlar, chegirmalar va qaytarilgan mahsulotlarning qiymatini ushlab qolgandan so'ng olingan mablag'lar. Keyinchalik ushbu mablag'lardan dividendlar va korxonani rivojlantirish uchun summalarni hisoblash amalga oshiriladi.
EBIT (earnings before interest, taxes) foydasi
Foizlar va soliqlardan oldingi foyda (EBIT) bu yalpi va sof foyda o'rtasidagi oraliq qiymat bo'lib, foizlar va soliqlar hali ushlab qolinmagan foydani anglatadi. Ushbu foyda operatsion foyda deb ham ataladi. Ammo bu noto'g'ri. Faoliyatdan farqli o'laroq, EBIT operatsion bo'lmagan daromadlarni ham o'z ichiga oladi. Agar EBIT operatsion bo'lmagan daromadlar va xarajatlarni o'z ichiga olmasa, indikator operatsion foydaga teng bo'ladi. EBIT foydasi "Foyda va zararlar to'g'risidagi hisobot" ma'lumotlari bo'yicha hisoblanadi: bu soliqlar va to'lanadigan foizlar oldidagi foyda yoki zarar yig'indisi. Ijobiy EBIT normal hisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
