Toshkent kimyo-texnologiya

 

                                  

 

                               

                                       

                                                

                                             2021-2022 Yil

 

---

 Mavzu:  Elektrovakum lampalarning   yaratilishi, 

edison lampalari. Elektron qurilmalarning paydo 

bo`lishi va rivojlanish tarixida elektrovakum 

lampalarning o`rni.                                           

 

                                           Reja: 

1. Elektrovakum  lampalarning yaratilishi. 

2.  Edison lampalari. 

3.  Elektron qurilmalarning paydo bo`lishi. 

 

---

        Birinchi  elektrovakuum  (elektron)  lampalar  (ko'pincha 

ular radiolam palar deyiladi) 1873-yilda rus olimi A.N Lodigin 

tomonidan  ixtiro  qilingan.  Ular  tiniq  shisha  ballon  shaklida 

bo‘lib,  kanal  ipi  tiniq  yongan.  Radiotexnikani  rivojlantirishda 

elektrovakuum lampalari juda katta rol o ‘ynadi va tez orada 

ishlab chiqarishning hamma sohalarida muvaffaqiyatli qollanila 

boshlandi.  Elektrovakuum  lampalarining  tuzilishini  va  ishlash 

tartibini  ko'rib  chiqamiz.  Har  qanday  eiektrovakuum  lampa 

po‘lat,  shisha  yoki  keramika  ballonli  bo‘lib,  ichidagi  metall 

tirgovichiarda  uning  detallari  elektrodlar  mahkamlangan. 

Ballon ichidan havo so'rib olingan. Havo ballonning pastki yoki 

ustki qismidagi bo‘rtib chiqqan joy orqali kuchli tortib olinadi. 

Ballonning  ichidagi  havoni  kuchli  tortib  olish  tufayli  hosil 

bolgan  vakuum  elektrovakuum  lampalari  ishlashining  asosiy 

sharti  hisoblanadi.  Elektrovakuum  asboblari  elektronlarning 

harakatlanishiga  asoslangan.  Lampa  ichida  500—2400”C 

haroratni  yuzaga  keltirib  elektronlarning  yetkazib  beruvchi 

«katod»  deb  nomlangan  manfiy  elektrod  bor  Katod 

volframdan  tayyorlangan,  qalinligi  odam  sochidek  boMib,  u 

elektr  lampochkaning  cho‘g‘lanuvchi  ipiga  o'xshagan  yoki 

metall silindr shaklida boladi. Katod rolini o‘ynovchi volframli 

ip  cho‘g‘lanuvchi  ip  deb  ham  yuritiladi.  Shunday  qilib, 

elektrovakuum  lampalarida  qizitilgan  elektronlar  katod 

metalida  yuqori  tezlikda  harakatlanadi.  Bunda  elektronlaming 

ba'zi birlari katodni tark etib, uning atrofida elektron «bulut» 

hosil  qiladi.  Bu  termoelektron  emissiya  hodisasi  deb  ataladi. 

Katod  qancha  ko‘p  qizigan  bo‘lsa,  shuncha  ko‘p  elektron 

chiqaradi, natijada elektron «bulut» qalin bo'ladi.