Toshkent kimyo-texnologiya instituti

Tayanch tushuncha va iboralar: ishni bajarish sifati, mehnat 
unumdorligi,  kasbiy  mustaqillik,  mehnat  madaniyati,  to‘rt 
pog‘onali  usuli,  Mashq,  Ishlab  chiqarish  ta’limining  faol 
usullari, . O‘zlashtirish,  

---

KASBIY TA’LIM METODIKASI 
 
214
 
- mehnat faoliyatining iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiqligi – bajariladigan 
mehnat jarayonini iqtisodiy tahlil qilish, ishni bajarish jarayonida iqtisodiy jihatdan 
maqbul qarorlarni qabul qilish qobiliyati. Bu ko‘rsatkichlar orqali ishlab chiqarish 
ta’limi mazmunini, tashkil etilishi va usullarining barcha masalalarini ko‘rib chiqish 
zarur.  Ishlab  chiqarish  ta’limi  usullari  oldingi  paragrafda  ko‘rib  o‘tilgan  nazariy 
o‘qitish usullariga o‘xshashdir. Ayniqsa ishlab chiqarish ta’limi jarayonida nazariy 
o‘qitishning ko‘plab usullari ishtirok etadi. Shu bilan bog‘liq ravishda faqat ishlab 
chiqarish  ta’limi  uchun  xos  bo‘lgan  metodlarni  ko‘rib  chiqamiz.  Bularga  to‘rt 
pog‘onali,  harakat  usulini  namoyish  qilish,  mashqlar,  talabalarning  mustaqil 
kuzatishi,  yozma  ko‘rsatmalar,  mehnatga  ijodiy  yondashuvni  shakllantirish, 
shuningdek  ishlab  chiqarish  ta’limining  ba’zi  «faol»  usullari  kiradi.  Kasb-hunar 
kollejlarida  talabalar  o‘zi  tanlagan  kasbiy  ko‘nikmalarini  shakllantirish 
imkoniyatiga  ega  bo‘lishlarida  «to‘rt  pog‘onali  usuli»  eng  samarali  usul 
hisoblanadi.  Bu  usul  O‘zbekiston  Respublikasi,  AQSH  va  Evropaning  bir  qancha 
davlatlari  kasb-hunar  ta’limida  keng  qo‘llaniladi.  Bu  usulda  amaliy  ko‘nikmalarni 
o‘zlashtirish jarayoni quyidagi to‘rt bosqichda amalga oshiriladi. 
 
 Amaliy  o‘qituvchisi  talabalarga  avval  bajariladigan  kichikroq  bir  ishni 
tushuntirib  beradi,  so‘ngra  qanday  tartibda  bajarilishini  amalda  bajarib  ko‘rsatadi. 
Keyin  talaba  shu  ishni  ko‘rsatilgan  tarzda  qaytarishi  (immitatsiya)  kerak.  Talaba 
muayyan  mashqni  qaytarib  bajarayotgan  paytda  amaliyot  o‘qituvchisi  uning 
xatolarini  to‘g‘rilab  turadi.  Talaba  ushbu  mashqni  bir  necha  marotaba  qaytarishi 
kerak. Misol tariqasida to‘rt pog‘onali usuli doirasi kasb-hunar kollejlarining engil 
sanoat yo‘nalishlari uchun o‘tiladigan «Tikuvchilik korxonalari jihozlari» bo‘yicha 
o‘quv amaliyoti mashg‘ulotlarini o‘tkazishini ko‘rib chiqamiz.