Toshkent kimyo-texnologiya instituti

Davlat ta’lim standartlari o‘quv rejalari, dasturlari va boshqa meyoriy hujjatlarni 
ishlab  chiqaruvchilar  ta’lim  muassasalari  rahbarlari,  respublika  va  mahalliy 
boshqaruv  tashkilotlar  mutaxassislari,  vazirliklar,  muassasalar  va  boshqa 
respublikamiz xo‘jaliklarini rivojlantirishda faoliyat ko‘rsatayotgan subektlar uchun 
mo‘ljallangandir.  Tasniflagich  kasb-hunar  kollejlari  va  boshqa  tashkilot  hamda 
muassasalarning  qaysi  vazirlikka,  qarashliligidan  va  mulkchilik  shaklidan  qat’iy 
nazar  aynan  qo‘llanilishi  shart.  Tasniflagichda  quyidagi  ta’riflar  qo‘llanilgan: 
tayyorlov  yo‘nalishlari,  kasblar  va  ixtisosliklarning  umumdavlat  tasniflagichi 
(TYKIUT),  O‘rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  o‘quv  muassasalarida  kichik 
mutaxassislarni  tayyorlash  bo‘yicha  tayyorlov  yo‘nalishlari.  Kasblar  va 
mutaxassislaklarning tizimlashtirilgan ro‘yxati. 
Malaka  mutaxassisning  kasbiy  tayyorgarlik  darajasi,  undagi  ma’lum  ishni 
bajarish uchun zarur bo‘lgan bilim, ish-harakat usullarining aniq, tez fursatda, talab 
darajasida bajarilishidir. Mutaxassisning malakasini belgilovchi ko‘rsatgich bo‘lib, 
u haqidagi toifa yoki diplomning mavjudligi hisoblanadi. 
Kichik  mutaxassis  –  bu  ta’lim  dasturini  muvaffaqiyatli  o‘zlashtirishga,  o‘rta 
maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  (O‘MKHT)  muassasalari  bitiruvchilariga  beriladigan 
malaka darajasidir. Kichik mutaxassis: 
 nazariy  va  amaliy  bilimlar  majmuasiga  kasbiy  bilim,  ko‘nikma  va 
malakalarga; 

---

KASBIY TA’LIM METODIKASI 
 
76
 
 mazkur  jamiyatda  o‘zining  muvaffaqiyatli  hayot  darajasini  ta’minlaydigan 
umumiy  va  kasbiy  madaniyat,  ijtimoiy  ahamiyatli  xususiyatlar  va  shaxsiy 
fazilatlarga ega bo‘ladi. 
Kasbiy  faoliyat  sohasi  kasbiy  bilim,  ko‘nikma  va  malakalarning  qo‘llanish 
doirasidir, uning nomlanishi iqtisodiy sohalar nomlari bilan moslashtirilgan. 
O‘MKHT ta’lim muassasalaridagi tayyorlov yo‘nalishlari aniq kasbiy faoliyat 
sohasida  mutaxassislarga  kasbiy  ta’lim  berish  doirasidir.  Mutaxassislar  kasbiy 
faoliyatining  aniq  sohasi  bo‘yicha  tayyorlov  yo‘nalishlari  nomi  mehnat 
faoliyatining mazmuni va xususiyati orqali aniqlanadi. 
Tayyorlov  yo‘nalishlari,  kasblar  va  ixtisosliklarning  tasniflagich  ro‘yxati 
bo‘lib,  u  qo‘shimchalar  va  o‘zgartirishlar  kiritish  uchun  ochiqdir.  Amaldagi 
tasniflagichda zarur hollarda tasniflagichga o‘zgartirishlar va qo‘shimchalar kiritish 
O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  va  o‘rta  maxsus  ta’lim  Vazirligining  o‘rta  maxsus, 
kasb-hunar ta’limi Markazi tomonidan amalga oshiriladi deb ko‘rsatilgan. 
Amaliyotga  kasb  –  hunar  ta’limining  davlat  standartlarini  kiritishda  asosiy 
maqsad  uni  huquqiy  va  tashkiliy  metodik  asosida  reintegratsiya  etishdir.  Kasb-
hunar  ta’limini  standartlashtirishning  nazariy  asosi  akademik  S.Y.Batishev 
tomonidan  ishlab  chiqilgan.  Uni:  bosqichli  ta’lim  nazariyasi:  tayyorlov 
yo‘nalishlari, kasblar va ixtisosliklarni guruhlash nazariyalari tashkil etadi. 
Kasb-hunar  ta’lim  davlat  standartlari  yaqin  kelajakda  o‘rta  maxsus,  kasb-
hunar  ta’limi  tizimida  faoliyat  ko‘rsatishi  va  rivojlanishi  majmuaviy  belgilab 
beruvchi  echim  sifatida  xizmat  qiladi.  Pedagogik  manbalarda  kasb-hunar  ta’limi 
davlat  standarti  quyidagicha  talqin  etiladi:  bo‘lajak  kichik  mutaxassislar  egallashi 
zarur  va  etarli  bo‘lgan  mazmun  darajasi  va  ko‘lami;  o‘quvchilarning  maksimal 
o‘quv  yuklamasi  hajmi,  bitiruvchilarning  kasbiy  tayyorgarlik  darajasiga  qo‘yilgan 
talablar va hakozo.