Toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali 9-Mavzu: Oziq-ovqat uglevodlari, ularning kimyoviy xususiyatlari va tahlil qilish usullari Reja

Pektinli moddalar.
Bu moddalar o‘simlik mevasi va sharbatida keng 
tarqalgan geteropolisaxarid bo‘lib α-(1,4)-glyukozid bog‘ bilan bog‘langan 
galaktouron kislotasi qoldig‘idan tashkil topgan. 
Galaktouron 
kislotasini 
karboksil 
gruppasi 
har 
xil 
darajada
eterifikatsiyalanishiga ko‘ra quyidagi guruhlarga bo‘linadi: 
— protopektin — suvda erimaydiga murakkab strukturaga ega. Tarkibida 
sellyuloza, arabinoza, galaktan, oqsilli moddalar ham bo‘ladi. 
— pektin kislotasi bu polugalakturon kislotasini kam darajada 
eterifikatsiyalangan modda; 
— pektin - pektin kislotasi to‘liq eterifiksiyalangan. 
Suvda eriydigan pektin kolloid eritma hosil qiladi. Protopektin suvda 
erimaydi. Molekulyar massasi 20-30 ming. 
Har xil o‘simlikdan ajratib olingan gemisellyuloza tuzilishi bo‘yicha farq 
qiladi. Daraxt va urug‘ tarkibidagi ular chiziqli polimer glyukomannanlar bo‘lib β-
D-mannoza va β-D-glyukoza, β-(1,4)-glikozid bog‘ orqali bog‘langan birikma 
hisoblanadi. O‘t va yog‘och tarkibida kisilopiranozadan iborat β-(1,4)-glikozid bog‘ 
bilan bog‘langan. 
Uglevodlarni fiziologik ahamiyati. 
Uglevodlar inson organizmi uchun asosiy energiya manbai hisoblanadi va 
hujayra, to‘qima, miya, yurak uchun muhim ahamiyatga ega. Uglevodlarni biologik 
oksidlanishi natijasida (yog‘ va qisman oqsillar) energiya ajraladi va 
adenizintrifosfat kislotasi ko‘rinishida hujayrada yigiladi. 1 gr. uglevod 
oksidlanganda 16,7 kDj (4 kkal) energiya ajraladi. 
Ba’zi bir uglevodlar biologik faollikka ega. Masalan, geparin qonni ivishini 
oldini oladi, gialuron kislota hujayra qobig‘idan bakteriyalarni o‘tishini oldini oladi. 

---

Glyukouron kislota esa zaharli moddalar bilan birikib murakkkab zaharsiz 
modda hosil qiladi va organizmdan chiqarib yuboradi. 
Insonni uglevod zaxirasi oz, tana vaznini 1% tashkil etadi. Mehnat faoliyati 
natijasida tez kamayadi. 
Kundalik norma 400 - 500gr. ni tashkil etadi va 80% kraxmalga tug‘ri keladi.