Toshkent kimyo-texnologiya institiuti "tasdiqlayman"

gap 

bo‘lagi

 deb ataladi. Gapda  so‘zlar  o‘zaro  grammatik  munosabatga  kirishib, gap  bo‘laklarini  

hosil    qiladi.  Gap    bo‘laklari    vazifasini    faqat    mustaqil   so‘z    turkumlarigina    bajaradi.    Gap 

bo‘laklari bosh va ikkinchi darajali bo‘laklarga bo‘linadi. 

 

  

 

Gap bo‘laklari

 

 

---

215 

 

 

 

 

 

Bosh bo‘laklar

 

Ikkinchi darajali bo‘laklar

 

 

 

 

 

Ega

 

 

Kesim

 

To‘ldiruvchi

 

Aniqlovchi

 

Hol

 

 

Bosh bo‘laklar 

 gapning grammatik asosini tashkil qiladi. Bosh bo‘laklarga ega va kesim 

kiradi. 

Ikkinchi  darajali  bo‘laklar

    bosh  bo‘laklarni  aniqlab,  to‘ldirib  keladi.    Ikkinchi  darajali 

bo‘laklarga to‘ldiruvchi, aniqlovchi va hol kiradi. 

Kesim

 

gapning markazini tashkil etib, boshqa bo‘laklarni o‘z atrofida birlashtiradi. Kesim 

nima  qildi?  nima  qiladi?  qandaydir?  (u)  kim?  (u)  nima?  (u)  nechta?  singari  so‘roqlarga  javob 

bo‘ladi. Kesim ifodalanishiga ko‘ra ikki xil bo‘ladi.  

1. Fe’l kesim fe’l so‘z turkumi bilan ifodalanadi. 

Bu kitoblarning barchasi 

o‘qilgan.

  

2. Ot kesim fe’ldan boshqa so‘z turkumi bilan ifodalanadi. 

Atrof

 yam-yashil. 

Samarqand – 

qadimiy

 shahar. 

Dangasaning vaji

 ko‘p. 

 

Ega gapda kesim bilan bog‘lanib, kim? nima? qayer? so‘roqlariga javob bo‘ladi. Ega bosh 

kelishikdagi  so‘z  turkumlari  bilan  ifodalanadi. 

Shamol

 gullar hidini atrofga taratdi. 

Yaxshi

 

topib gapirar. 

Qimirlagan 

qir oshar.