Toshkent kimyo-texnologiya institiuti "tasdiqlayman"

Toshkent muzeylari

 

1917- yilgacha Toshkentdagi birinchi va yagona muzey Toshkent muzeyi bo‘lgan. 1917- 

yildan  keyin  turli  ixtisosdagi  keng  ekspozitsiyalarga  ega  bo‘lgan  Muzeylar  tashkil  etila 

boshlagan. 1918- yil knyaz N.Romanov saroyida uning musodara qilingan kolleksiyasi asosida 

Badiiy muzey (hozirgi O‘zbekiston davlat san'at muzeyi), 1921- yil Eski shahar muzeyi, 1926- 

yil  O‘zbek  Eski  shahar  muzeyi  tashkil  qilingan.  Madaniy  taraqqiyot  yangi  Muzeylar  tashkil 

qilish va mavjud Muzeylarni qayta jihozlash zarurligini taqozo etgan. O‘rta Osiyo muzeyining 

geologiya,  zoologiya,  botanika  va  antropologiya  bo‘limlari,  qishloq  xo‘jaligi  muzeyi  va 

hayvonot  bog‘i  Tabiat  muzeyiga  aylantirildi.  Respublika  ko‘rgazmalari  negizida  Politexnika 

muzeyi  (1933),  Amaliy  san'at  muzeyi  (1937;  1937–91  yillarda  Amaliy  san'at  asarlari  doimiy 

ko‘rgazmasi) tashkil qilindi; Adabiyot muzeyi tuzildi. 

1940-  yilda  Toshkent  Muzeylarida  500  mingga  yaqin  eksponat  bo‘lgan,  muzeylarga 

kiruvchilar soni 300 mingga yaqin kishini tashkil etgan. 2-jahon urushi yillarida Markaziy tarix 

muzeyi, O‘zbekiston san'at muzeyi va Adabiyot muzeyi – Tarix, madaniyat va san'at muzeyiga, 

Politexnika muzeyi Tabiat muzeyiga birlashtirildi. 40-yillar o‘rtalaridan Muzey qurilishida yangi 

bosqich boshlandi. 1945- yil rus yosh tomoshabinlar teatri eski binosida joylashgan Davlat san'at 

muzeyi  mustaqil  muzeyga  aylandi.  1972-  yil  O‘zbekiston  kino  san'ati  muzeyi,  1973-  yil 

O‘zbekiston  Sog‘liqni  Saqlash  muzeyi,  1975-  yil  Turkiston  harbiy  okrugi  qo‘shinlari  tarixi 

muzeyi  tashkil  etildi.  1988-  yil  Antiqa  va  zargarlik  buyumlari  muzeyi  ochildi.  60–80-yillarda 

H.Abdullaev, M.Ashrafiy, S.Borodin, Oybek, Fafur Fulom, O‘.Tansiqboev, Abdulla Qahhor uy-

muzeylari  va  Yu.Fuchik,  S.Yesenin  muzeylari,  Tamaraxonim  liboslari  doimiy  ko‘rgazmasi  va 

boshqalarga asos solindi. 

Toshkentda  29  ta  muzey  bo‘lib,  ularda  113127  eksponat  saqlanadi;  har  yili  Muzeylarga 

o‘rtacha 1,5 mln. ga yaqin kishi kiradi (2008). Toshkentdagi yirik davlat muzeylari: O‘zbekiston 

davlat  san'at  muzeyi,  O‘zbekiston  tarixi  davlat  muzeyi,  Temuriylar  tarixi  davlat  muzeyi, 

O‘zbekiston amaliy san'at muzeyi, O‘zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari markaziy muzeyi, 

---

73

 

 

O‘zbekiston tasviriy san'at galereyasi, O‘zbek liboslari galereyasi va boshqalar. Muzeylar ilmiy 

asarlar, qo‘llanmalar va kataloglar nashr etadi. O‘zbekiston xalq xo‘jaligi yutuqlari ko‘rgazmasi, 

planetariy muzey tipidagi muassasalar tipiga kiradi. Toshkent korxonalari, muassasalari va o‘quv 

yurtlarida tashkil qilingan Muzeylar davlat muzey tarmoqlarini to‘ldiradi.