Toshkent kimyo-texnologiya insituti shahrisabz filiali oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasi va sanoat uzumchiligi fakulteti

Band materiallarni oʼzlashtirish uchun tayanch iboralar.:
kasbiy kasalliklar; termik sex; teng; past harorat; baland harorat; optimal harorat choralari; namlik; tebranish; shovqin –suron; yozgi iqlim sharoiti; issiqlik oʼtkazish; asab sistemalari; quloq ogʼirlik kasalligi; qobiqosti nervi; yotib dam olish; un changlari


Nazorat savollari:
1. Kasbiy kasalliklarning kelib chiqish sabablar ?
2. Haroratning inson organizmiga taʼsiri?
3. Shovqin va tebranishlarga qoʼyiladigan talablar?
ADABIYOTLAR
1. Bolshakov A.M., Novikova I.M. Umumiy gigiena, O’quv qo’llanma - M. 2002.
2. Duschanov B.A.,Iskandarova SH.T., Umumiy gigiena. Darslik.T. 2008.
3. Iskandarov G.T., Samigova N.R. va boshq. Mehnat gigienasi. – T. 2019.
4. Salomova F.I., Iskandarova Sh.T. va boshqalar. Gigiena. Tibbiy ekologiya. Darslik Toshkent, 2020.
5. Shayxova G.I. Ovqatlanish saboqlari. O’zbekiston. T., 2016.
6.Shayxova G.I. Ovqatlanish gigienasi. Darslik. T. 2011
7. Shayxova G.I. Bolalar va o’smirlar gigienasi. Darslik. T. 2009
8. Aholining sanitariya-epedemiologik osoyishtaligi to’g’risida Qonuni, T. 2015.
9. O’zR SanQ va M -2005-2017 yy

Internet saytlari:

1. 
   https://lex.uz/ru/docs/-5192581
   
2. 
   https://lex.uz/docs/-20326?ONDATE=10.01.2018%2004
   
3. 
   https://www.lex.uz/ru/docs/-4444163
   
4. 
   https://lex.uz/docs/-4611198
   
5. 
   https://milpark.ru/uz/sp-30-13330
   

Mundarija

	Kirish …………………………………………………………………….	4
I bob	Gigiyena. Tibbiy ekologiya faniga kirish	5
1.1	Gigiena fani, uning maqsadi va vazifalari. Gigiyena tibbiy profilaktikaning tarkibi sifatida. ………………………………………………………….	5
1.2	Gigiyena fanining kelib chiqishi va rivojlanish tarixi. ……………….	8
II bob	Davolash profilaktika muassasalarning gigiyenasining umumiy asoslari ….	18
2.1	Davolash profilaktika muassasalarning yaxshilashning gigiyenik ahamiyati	18
2.2	Kasalxona ichi infeksiyalarining profilaktikasi …………………………	24
III bob	Ovqatlanish gigienasi . …………………………………………………….	34
3.1	Ovqatlanishning gigiyenik va epidemiologik asoslari. Ovqatlanih gigiyenasidagi asosiy bosqichlar ………………………………………….	34
3.2	Ovqatlanishning organizmga ta'siri ………………………………………	36
3.3	Alimentar yo'l bilan organizmga kiradigan ksenobiotiklar ……………..	39
3.4	Ratsional ovqatlanishning ilmiy asoslari ………………………………..	42
3.5	Ovqatlanishda oqsillarning ahamiyati …………………………………	48
3.6	Oqsil yetishmovchiligi va ortiqchaligidan kelib chiqadigan kasalliklar ..	50
3.7	Ovqatlanishda yog'larning ahamiyati ………………………………………	52
3.8	Uglevodlar va ularning ovqatlanishdagi ahamiyati ……………………..	55
3.9	Ovqatlanishida vitaminlarning ahamiyati ………………………………	57
3.10	Minerallar moddalarning ahamiyati	68
3.11	Aholining turli guruhlarini ratsional ovqatlanishi uchun qo'yiladigan gigienik talablar . ……………………………………………………. ……	75
3.12	Davolash-profilaktik va parxezli ovqatlanish …………………………..	85
3.13	Ovqatdan zaharlanishlar va ularning tasnifi. Ovqatdan zaharlanishning so’rov tartibi. . …………………………………………………………….	88
IV bob	Havo muhıtı va unıng gıgıenık ahamıyatı ………………………………. ..	102
4.1	Atmosfera uning tuzilishi va xususiyatlari ………………………………. ..	102
4.2	Atmosfera havosining tabiiy kimyoviy tarkibi, uning inson tanasiga ta'siri	103
4.3	Atmosfera havosining fizik xususiyatlarni gigiyenik ko’satgichlari ……….	106
4.4	Atmosfera havosining ifloslanishining ekologik va gigienik muammolari	110
4.5	Havoni ifloslantiruvchi asosiy moddalar. Atrof-muhit va atmosfera havosining ifloslanishining gigienik muammolari ………………………..	110
4.6	Atmosfera havosining ifloslanishi bilan bog'liq global ekologik muammolar ………………………………………………………………..	114
4.7	Quyosh nurlarining ekologik va gigiyenik ahamiyati ……………………..	116
4.8	Iqlim va ob-havo. Iqlimning meteorologik geofizik elementlari, ularning gigiyenik ahamiyati ……………………………………………. ………..	118
4.9	Uy- joy va jamoat binolari havosining gigienik xususiyatlari. Mikroiqlimni yaxshilash vositalari ……………………………………………. ………..	120
V bob	Suv salomatlik omili. Aholi suv ta’minotini gigienik asoslari …………….	129
5.1	Suv omilining inson hayotidagi o'rni. Suvning fiziologik qiymati, iste'mol me'yorlari ……………………………………………. ……………………	129
5.2	Suvning tabiiy mineral tarkibi ………………………. ……………………	131
5.3	Suvning epedemiologik ahamiyati ………………………. ………………	133
5.4	Suv ta'minoti manbalari, ularning sanitariya-gigiyena xususiyatlari ……..	134
5.5	Markazlashtirilmagan (mahalliy) suv ta'minotiga qo’yiladigan gigiyenik talablari ……………………………………………. ……………………..	140
5.6	Ichimlik suvining sifatini oshirish usullari ………. ……………………….	149
VI bob	Tuproq gigiyenasi …………………………………. ……………………..	150
6.1	Tuproq gigiyenasi va aholi punktlarini sanitariya tozalash. Tuproq tashqi muhitning omili sifatida …………………………. …………………….. .	150
6.2	Tuproq tarkibi va xususiyatlarining gigienik ahamiyati …………………..	151
6.3	Tuproqning geokimyoviy ahamiyati ……………. …………………….. . .	154
6.4	Tuproqning o'z-o'zini tozalash va zararsizlantirish hususiyati ……………	155
6.5	Tuproqning epidemiologik ahamiyati …………………………………….	157
6.6	Tuproqni sanitariya muhofazasi …………………………. ……………….	158
VII bob	Bolalar va o'smirlar gigienasi asoslari ..…………………. ……………….	168
7.1	Bolalar va o'smirlar gigiyenasi ilmiy intizom sifatida …. ………………. .	168
7.2	Bolaning normal holatda o'sishi va rivojlanishini ta'minlashning gigiyenik asoslari ……………………………………………. ……………………..	170
7.3	O'sayotgan organizmning anatomo-fiziologik xususiyatlari. Yosh davriyligi ……………………………………………. ……………………	171
7.4	Akseleratsiyani rivojlanishning va uning sabablari …. ……………………	172
7.5	Bolalar salomatligining gigiyenik tadqiqot usuli ………………………….	174
7.6	Bolalar va o'smirlar uchun sog'liqni saqlash guruhlari …………………….	177
7.7	Bolalar va o'smirlar tanasining ko'p funksiyali xususiyatlari ……………..	178
7.8	Bolalar va o'smirlarning o'quv binolaridagi sharoitlar, ta'lim va tartibga qo’yiladigan gigiyenik talablar ………………………. ……………………	180
7.9	Bolalar va o'smirlar o'quv binolarida mikroiqlimga qo'yiladigan gigiyenik talablar ……………………………………………. ……………………	182
7.10	Bolalar va o'smirlar muassasalarida suv ta'minoti va kanalizatsiya sharoitlariga qo'yiladigan gigiyenik talablar ………. ……………………	184
7.11	Bolalar va o'smirlar muassasalarining mebeliga qo'yiladigan gigiyenik talablar …………………………………………. …………………… ….	185
7.12	Umuta'lim maktablarida mashg'ulotlarni tashkil qilish va ularning rejimiga qo'yiladgan gigiyenik tavsiyalar …………………. …………………… …	188
7.13	Bolalarning va o'smirlar jismoniy tarbiyasi va chiniqishining gigiyenik asoslari …………………………………………. …………………………	190
VIII bob	Mehnat gigienasining umumiy asoslari …………. ……………………….	200
8.1	Mehnat gigienasi va fiziologiyasi ………………. …………………………	200
8.2	Kasbiy zararlar. Ularning tasnifi. ………………. …………………………	205
8.3	Asosiy kasbiy zararlarning tasnifi ………………. ……………………….	206
8.4	Asosiy kasbiy xavflarning tasnifi. Kimyoviy faktorlar …………………. ..	218
8.5	Ishlab chiqarishda shikastlanishlar ………………. ……………………….	226
8.6	Qishloq xo'jaligida mehnat gigiyenasi ………………. ……………………	227
8.7	Salomatlik saqlash tizimidagi kasbiy xavflar va ularning tavsifi. Profilaktikaning asosiy yo'nalishlari ………………. ……………………	228
IX bob	Zamonaviy ekologiyaning tibbiyotga oid tomonlari ………………………	241
9.1	Shahar ekologiyasi …………………………………. ……………………	241
9.2	Aholi punktlarini loyihalash gigiyenasi ……………. ……………………	242
9.3	Uy -joy sharoitining aholi salomatligiga ta'siri. Shahar turar-joy zonasining sanitariya va epidemiologik osoyishtaligini baholash. …………………….	245
9.4	Shahar aholisi turmush tarzining isloslanishi ………………………………	248
	Foydalanilgan adabiyotlar ………………………………………………….	260