Тошкент кимё-технология институти “менежмент ва касб таълими” факултети

2.
 
Меваларнинг классификацияси. 
Уруғли мевалар. 
Уруғли меваларга олма, ноқ бехи шунингдеқ дулана, ва 
бошқалар киради. Уруғли мева пуст, мағиз ва уруғ уясидан иборат.
Олма
тўйимлилик қимматига эга, чунки унда 7 дан 15% гача қанд, 0,2 дан 
0,8% гача органик кислоталар, 0,2 дан 0,8% гача минерал моддалар. А, В, С 
витаминлари, ошловчи ва пектин моддалар бўлади. Олма табиий истеъмол 
қилинишидан ташқари ундан шарбат, вино ва қоқи олиш учун қандолат 
маҳсулотларини ишлаб чиқаришида фойдаланилади.

---

Олманинг 
помологик 
навилари кўп. Улар бир-биридан шакли, 
йирикмайдалиги (йириқ ўртача, майда), этининг тузилиши, катта-кичиклиги 
(йириқ ўрта, майда), косачасининг тузилиши (очиқ, ёпиқ), пустининг қалин-
юпқалиги, меваси ва этининг ранги, таъми ва ҳушбўйлиги билан фарқ қилади.
Езги олма июль-август ойларида пишади, улар 10—20 кун сақланади. Уларга 
“Афросиаби”, “Голден Делитес” ва бошқалар киради.
Кузги нав олмалар сентябрда терилиб, 1 ойдан 3 ойгача сақланади. Энг кенг 
тарқалган кузги навлар: “Ренет Симеренко”, “Розмарин белый”, “Боровинка 
Ташкентская” ва бошқалардир.
Қишки навлар сентябрь охири ва оқтябрда терилади, уларнинг кўпчилиги 
бахоргача сақланади. Энг кенг тарқалган қишки навлар: “Оқ розмарин”, “Ренет 
Симиренко”, “Қандил-синап”, “Чолпон”, “Хосилдор” ва бошқалар.
Олма сифатига қараб икки ҳил товарлик навига бўлинади: 1-ва 2-навлар. 
Навларга бўлишда меванинг шакли, ранги, йирик-майдалиги, гулкоса бандининг 
бор-йўқлиги, захаланган-захаланмаганлиги, кишлоқ хўжалик зараркунандалари 
етказган зарарни бор-йўқлиги сингари кўрсаткичлар назарда тутилади.
Ноқ
асосан, мамлокатимизнинг барча вилоятларида устирилади, унинг 
товарлик аҳамияти олмага қараганда камроқ.
Нокда қанд (6 дан 14% гача), кислота, ошловчи модда, пектин, минерал ва 
ҳушбўй моддалар ҳамда С витамини бор.
Нок юмалоқ овалсимон, кунгироқсимон ёки конуссимон шаклларда бўлади. 
Нок йириқ ўрта ёки майда, яшил, сариқ ёки бир ёғи қизил, хира жигар рангда 
бўлади. Нокнинг эти йирик қумоқ-қумоқ ёки майда қумоқ-қумоқ, серсув, эрувчи
ёки ёғсимон, зич, дағал ғовак (майин), сариқ, оқ ёки яшилроқ рангда, ўзаги катта, 
ўртача ёки кичик бўлиши мумкин.
Пишиш даврига қараб нок эртаги, ёзги ва кузги навларга бўлинади. Пишиш, 
терилиш муддати олманики билан бир ҳил.
Эртаги навларга: “Лесная красавица”, “Рано”, “Подарок” ва бошқалар, ёзги 
“Зимная нашваты 2”, “Сариқ Гўзал” ва бошқалар, кузги навига -“Эльсари”, 
“Юбилейная” ва бошқалар киради.
Нок сифатига қараб 1- ва 2-товар навларига бўлинади. Нави, шакли, 
йирикмайдалиги, ранги, мевасининг холати, қишлоқ хўжалик зараркунандалари 
билан зарарланиш даражасига қараб белгиланади.