Тошкент кимё-технология институти “менежмент ва касб таълими” факултети



Download 1,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet101/126
Sana23.01.2023
Hajmi1,6 Mb.
#901485
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   126
Bog'liq
Товаршунослик 2-курс

тулдиргич 
(кучайтиргич)лар каучук массасининг 15—50 фоизи 
ва ундан кўпроқ микдорда Хушилади. Тулдиргичлар қурум, рух белиласи, каолин, 
бур, асбест, тальк каби кукунсимон ва корд, бельтинг, ут учириш ичаги 
туқималари каби тузима материалларга бўлинади. 
Пластификаторлар 
(юмшатгичлар) 
таркиби биртекис резина аралашмасини яратишга, резинанинг 
эластиклиги 
ва 
совукқка 
чидамлилигини 
оширишга 
мулжалланган. 
Пластификаторларнинг микдори резина аралашмаси массасининг 5—8 фоизини 
ташкил килади. Стеарин ва олеин кислоталар, турли смола, битумлар, кррамой, 
вазелин, парафин, канифоль 
 
Резина ашёлар олиш усуллари:

— резина аралашмаси; 
2, 3 
— резиналанадиган тукималар; 

— шнек; 5 — 
шаклдор тешик; б — ашё.
ва ўсимлик мойи энг кўп тарқалган пластификаторлардир. Вулканизация 
килиш чогида резина аралашмаси вулканизация этувчи хушимча модда — 
кўпинча содда олтин-гугурт иштирокида киздирилади. Қушиладиган олтингу-гурт 
микдори олинадиган резина турига богликқ бўлиб юмшокқ ва нимюмшокқ резина 
ишлаб чиқаришда каучук массасининг 4 фоизигача, каттикқ резина хосил 
қилишда 10 фоизигача ва эбонитлар (каттикқ материаллар) ишлаб чиқаришда 50 
фоизигача боради. Вулканизация жараёнида полимер мономерлари уртасида 
кундаланг кимёвий богланиш вужудга келади, каучукнинг чизигай тузилиши тур 
тузилишга айланади. Резина аралашмасига хургошин ва магний оксиди, 


полисульфидлар, каптакс ва бошқа Хушимча моддалар 0,5—2,5 фоиз микдорида 
қушилганида вулканизация жараёни тезлашади. Аралашмага вулканизациянинг 
махсус активаторлари ёки сустлаштиргичларини Хушиш билан тезлатгичларнинг 
таъсири кучайтирилади ёки сусайтирилади. Эксплуатация этиш жараёнида, 
айникса ҳаво кислородининг таъсирида резина буюмлар эскиради: уларнинг 
физик-механик хоссалари ва ташқи куриниши ёмонлашади. Эскириш жараёнига 
йул Қуймаслик ёки уни сусайтириш учун резина аралашмалар таркибига 
эскиришга қарши 
модда деб аталмиш махсус моддалар қушилади. Парафин, мум 
каби хушбуй углеводород ҳосилалари эскиришга қарши ишлатиладиган кенг
тарқалган моддалардир.
Бўёқлар
резинага керакли ранг беради, улар минерал 
ва органик моддалар асосида ишланган бўлади. Кўпинча охра, ультрамарин ва 
бошқа бўёқлар ишлатилади, улар каучук массасининг 10
 
фоизи қисобидан 
солинади.
Резина буюмлар ишлаб чиқариш жараёни каучукни пластификация килиш ва 
резина аралашмасини тайёрлаш, заготовка ва ашёларни колиплаш, уларни 
вулканизация-лаш хамда кейин ишлов бериш боскичларидан иборат бўлади. 
Пластификациялашда майда қилиб тугралган каучук буг ёки юксак частотали ток 
билан 40—50°Сли ҳароратга кадар киздирилиб, сунг жуваларда эзилади. 
Каучукни пластификациялаш натижасида резина аралаш-маларига бундан кейин 
ишлов бериш енгиллашади. Резина аралашмаларини тайёрлаш ингредиентларни 
тайёрлаш ва аралаштиришдан иборат. Ингредиентлар эса туйилиб, кқуритилиб, 
тозалаб ва фильтрлаб тайёрланади. Аралаш-тириш учун жувалар, резинали 
аралаштиргичлар ва червякли пресслар ишлатилади. Аралаштириш давомати 
аралаштиргич турига боглиқ бўлиб 4—10 минут давом қилади. Хом резина деб 
аталмиш тайёр резина аралашмаси заготовка тайёрлангани утказилади. Каланд-
рлаш, шприцлаш, колиплаш, штамплаш, босим билан куйиш ва ботириб олиш 
резина заготовкалар олиш асосий усулларидир. 
Каландрлаш 
жараёни билан (42-а 
раем) валикли каландрларда резинадан лист, лента, даврий узгарувчан профилли 
буюмлар, шунингдек юритки кайишлари ва транспортер ленталари учун 
резиналанган тукималар олинади. 
Шприцлаш (босиб итариш) 
ёрдами билан (42-6 
раем) экструдерларда пластмасса буюмлар хосил қилишга ухшаш шнек ишкор 
органли шприц-ма-шиналарда трубаларнинг профилланган ва хрвол заготов-
калари тайёрланади. Галтақ ролиқ амортизатор, дастак каби каттакон резина 
заготовкалар тайёрланаётганида пресс-колипларда резина аралашмаларни 
колиплаш, 
қуюв машиналарида 
босим билан куйишдан, 
шунингдек пресс-лаш 
қурилмаларида аралашмаларни 
штамплашдан 
фойдаланилади. 
Ботириб олиш 
усули шундан иборатки, юпка буюм (масалан медицина қулкопи) модели латексга 
ботирилади. Синтетик латекслар таркибида 20—25 фоизгача каучук бўлган 
коллоид системадан иборат бўлади. Латекслар шина корди ва бошқа бир канча 
техник ашёларга, когозга шимдиришда, сунъий кун ишлаб чиқаришда қўлланади. 
Колипдан чиркан буюмларни вулканизация қилиш ишлаб чиқаришнинг


якунловчи босқичидир; у прессқолипларда колиплаш билан бир махалқда 
бажарилади; мураккаб резина буюмлар козон ёки автоклавларда вулканизация 
цилинади. Буюм буг, электр токи ёки иссиқ ҳаво билан қиздирилади. Қиздириш 
х.арорати 130—160°С, босим 0,3—0,6 МПа, вулканизация давоматининг 5—40 
минут булиши энг макбул вулканизация режимларидир. Вулканизациядан сунг 
олинган буюмларга 
ишлов бериш 
гадирликларини текислаб ташлаш, юзини 
ишловдан утказиш, кесиш, локлаш ва буяшдан иборат.
Навини белгилаш учун тайёр маҳсулотлар кўздан кечириб чиқилади. 
Улчамларнинг стандарт талабларига мувофиқ келиши техник ахамиятдаги 
буюмлар сифати-нинг муҳим курсаткичи бўлади. Улчамлар белгиланган миқёсдан 
ортиқ четлашган булса, ашё яроксизга чиқази-лади. Буюмларнинг сифатини 
назорат этиш билан бир махалқда лаборатория ва стенд синовлари утказилади ва 
буларнинг натижасида резинанинг асосий физик-механик хоссалари, шунингдек 
иссикда ва совукқа чидамлилиги, уқаланиб едирилишга чидамлилиги, эскиришга 
чидамлилиги аникланади. Кенг истеъмол буюмлари учун сиртнинг силликлиги
гулининг равшанлиги, самаралилиги сифат-нинг меъёрланадиган курсаткичлари 
ҳисобланади.

Download 1,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   126




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish