Масалалар ечиш намуналари.
Масала. Ўтказгич яқинидаги В ни ҳисоблаш. Бино деворидаги электр симида 25 Aток вертикал тепага ҳаракатланмоқда. Ўтказгичнинг шимолидан 10 см даги P нуқтада электр токига нисбатан магнит майдон индукцияси нимага тенг бўлади? (1-Р асм.)
|
|
Ечиш. Ўтказгич Р нуқтадан 10 см дан узоқда бўлганлигинии ҳисобга олиб, тенгламадан фойдаланиб магнит майдон индукциясини ҳисоблаймиз.
ёки 0.50 G (Гаус). Ўнг қўл қоидасига биноан, Р нуқтадаги майдон йўналиши ғарбни кўрсатади ( 1- Расмда ) .
Эсда тутинг. P нуқтадаги ўтказгич томонида ҳосл қилинган магнит майдон қиймати ерники билан бир ҳил. Шунинг учун компас P нуқтада шимол томонга эмас балки шимолий ғарбни кўрсатади. .
Масала. Икки паралел тўғри ўтказгич орасидаги масофа 10 см, улардан қарама қарши йўналишда мос равишда қуйидаги миқдорда электр токи ўтмоқда. Биринчи ўтказгичдан = 5.0 A ток 2-расимга биноан саҳифанинг ташқарисига ва = 7.0 A ток саҳифанинг ичкарига йўналган. Ўтказгичлар ўртасидаги масофанинг ярмидаги магнит майдони йўналишини аниқланг.
Ечиш. токга нисбатан магнит майдон чизиқлари ўтказгич атрофида ҳалқалар ҳосил қилади, ўнг қўл қоидага биноан I бизга (3-расм. ) ўтказгич атрофида соатга стрелкасига қарама қарши айланишини билдиради. токга нисбатан магнит майдон чизиқлари ўтказгич атрофида соат стрелкаси йўналиши бўйлаб айланади 2-расм. Ўртадаги майдонлар тепага йўналга 2- расмда кўрсатилгани каби , улар бирлашадилар. Ҳар бир ўтказгичдан ўртадаги нуқта 0.050 m узоқда жойлашган.
2-расм 3-расм
тенгламадан ва ларнинг қийматларини
бўлади.
Умумий майдон юқорига йўналган ва қиймати
га тенг.
1. Томонлари 2 см бўлган квадрат шаклидаги юкли рамка индукцияси бўлган магнит майдонида жойлашган. Индукция чизиқлари рамка текислигига ўтказилган нормал билан 300 бурчак ташкил қилади. Рамкадан ўтаётган ток кучи 1 А. Рамканинг магнит моментини ва майдоннинг айлантирувчи моментини аниқланг.
Берилган:
____________
Ечиш.
Токли рамканинг магнит моменти қуйидаги формуладан аниқланади. S - рамка юзи, у масала шартига кўра a2 га тенг, демак,
Ампер қонунига асосан магнит майдон токли рамкага жуфт куч билан таъсир этади. Натижада рамка магнит майдонида
бурила бошлайди ва айлантирувчи момент Мм вужудга келади,
яъни:
хисоблаш:
2. Диаметри D=1 мм бўлган мис симдан радиуси r0=20 см ли айланма ток ясалган. Агар симнинг учларига 20 В кучланишли ток манбаи уланган (2-расм) бўлса, унинг марказида ҳосил бўлган магнит майдон индукциясининг йўналиши ва сон миқдорини аниқланг.
Берилган:
_____________
В=?
Ечиш:
Био-Савар-Лаплас қонунининг татбиқларига асосан айланма ток марказидаги магнит майдон индукцияси қуйидаги формуладан топилади:
(1)
бу ерда Гн/м; J- ўтказгичдан ўтаётган ток кучи ва r0 - айланма ток радиуси. Ом қонунига асосан ток кучи,
(2)
бунда R - ўтказгич қаршилиги бўлиб,
(3)
га тенг: - ўтказгич узунлиги , S – ўтказгичнинг кўндаланг кесимининг юзи
Шундай қилиб, (1) формула қуйидаги кўринишга келади:
Ҳисоблаш:
Индукция вектори нинг бирлигини келтириб чиқарайлик:
Do'stlaringiz bilan baham: |