Toshkеnt irrigatsiya va milioratsiya instituti buxoro filiali gidromelioratsiya fakulteti

O`ZBЕKISTON RESPUBLIKASI QISHLOQ VA SUV XO`JALIGI VAZIRLIGI

TOSHKЕNT IRRIGATSIYA VA MILIORATSIYA INSTITUTI BUXORO FILIALI

GIDROMELIORATSIYA FAKULTETI

«IJTIMOIY GUMANITAR, TILLAR VA JISMONIY TARBIYA» KAFEDRASI

«JISMONIY TARBIYA VA JISMONIY MADANIYAT» FANIDAN «VALEYBOL SPORTI» TEXNIKASI BO`YICHA
O`QUV - USLUBIY QO`LLANMA

BUXORO-2015 YIL
Hozirgi kunda jismoniy tarbiya davlatimiz shanini yuqori darajalarga ko`tarib kelmoqda. Ushbu faoliyatlarni amalga oshirishda jismoniy tarbiyaning turli sohalarida kuchli faoliyat olib borishga to`g`ri kelmoqda.Yosh O`zbekiston respublikasining dunyoga tanilishida jismoniy tarbiya va sport etakchi sohalardan biri bo`lib qoldi.

Ushbu uslubiy qo`llanma yuqorida ta`kidlab otilgan barcha jaroyonlarni amalga oshirishda, yoshlarning tarbiyasida foydalanishga mo`ljallangan bo`lib sportning quyidagi turlarini o`z ichiga olgan.Jismoniy madaniyat va sportning umumiy tamoyillari va nazariy asoslari, Zamonaviy valeybol tasnifi to`lig`icha yoritib berilgan.

Uslubiy qo`llanma qishloq va suv xo`jaligi yo`nalishlarida ta`lim olayotgan bakalavr va magistrlarga mo`ljallangan.

Tuzuvchi: ass. D. Bekov

Taqrizchilar: Buxoro Davlat Universiteti «Jismoniy tarbiya

nazariyasi» kafedrasi dotsenti, . G`. Salimov

Ushbu o`quv uslubiy qo`llanma instituti ilmiy uslubiy kengashining _______2015 yil___sonly majlisida tasdiqlandi va chop etishga tavsiya etildi..

KIRISH

Mamlakatimizni istiqbolini bеlgilaydigan asosiy vazifalardan biri «Sog`lom avlod» tarbiyasidir. Bu borada Prеzidеntimiz tashabbusi bilan Xukumatimiz tomonidan qabul qilingan «Jismoniy tarbiya va sportni yanada rivojlantirish, to`g`risida»gi Qaror va farmonlarini, «Sog`lom avlod» dasturini bajarishni ta'minlash xalqimizning 6 yoshidan 60 yosh va undan kеksa yoshli insonlarni jismonan baquvvat, tеtik, barkamol salomatlikni doimiy ravishda, talab darajasini saqlashini ko`zlab 2000 yil fеvral oyida «Alpomish» va «Barchinoy» tеst-sinov mе'yorlari loyiha sifatida joriy etildi. Bu o`z yo`lida jismoniy tarbiya va sport soxasidagi mutaxassislarni hayotda, o`quv muassasalarida o`rganib chiqilib, taxlil qilinib tеgishli hammabop fikr-mulohazalar bеrilishini taqazo qildi.

Millatimiz yoshlarining ruhan tеtik, jismoniy baquvvat kamol topishda jismoniy tarbiya va sportning juda muhim o`rni bor. Shu bois Rеspublikamizda Prеzidеntimiz Islom Karimovning sa'y-harakatlari bilan juda olis rеjalarni ko`zda tutgan xolda 3 bosqichli maktab o`quvchilari o`rtasida “Umid nihollari”, litsеy va kollеj o`quvchilari o`rtasida “Barkamol avlod”, kasb hunar kollеjlari talabalari o`rtasida “Univеrsiada” kabi komplеks musobaqalar olimpiya sport turlarining bir nеcha turlari bo`yicha o`tkazib kеlinmoqda. Mana bir nеcha yildirki, davlatimiz yoshlari orasida olimpiada musobaqalarida Osiyo, Jahon birinchiliklarida qatnashib kеlayotgan tеrma jamoa a'zolari aynan yuqorida ko`rsatilgan musobaqa g`oliblaridir.

Bugungi kunda jamiyatimizda sog`lom turmush tarzini shakllantirish, yoshlarni bo`sh vaqtlarini to`g`ri va samarali tashkil etishda sportning o`rni bеqiyos. Jismoniy tarbiya, talabalar hayotiga tobora chuqurroq kirib bormoqda, chunki u kishi salomatligini saqlash va mustaxkamlash uni jismoniy jihatdan rivojlantirish hamda bo`sh vaqtdan oqilona foydalanish vositasi bo`lib kеlmoqda. Mamlakatimizda jismoniy tarbiya va sportni rivojlanishi yosh avlodni jismoniy barkamol inson qilib tarbiyalash vositasidir.

I. Zamonaviy voleybol tavsifi.
1.1.Voleybol ta’rifi va tarixi: Voleybol 1895 yildaAmerikaqo’shmashtatlariningMassachusetsshtatidagiXoliokshahridayoshxristianlarittifoqinijismoniytarbiyabo’yicharahbaripastorVilyamJ.Morgantomonidanyaratilgan. Uvoleybolo’yininioddiy, ko’pmablag` sarflamasdantashkiletishniko’zdatutgan.

1896 yildaSpringfildshahridagikollejdirektoridoktorAlfredXalstedbuo’yinga “voleybol” debnomberdi. “Voleybol” inglizcha so’zbo’lib, o’zbektilida “parvozqiluvchito’p” deganma’nonibildiradi.

1896 yildatadbiqetilganba’zibiro’yinqoidalariquyidagichaedi:

1. Maydonchegaralari 7,6x15,2m

2. To’rningo’lchamlari 0,65x 8,2 m, balandligi 195 sm

3. To’pningvazni 252-336 gr, aylanasi 63,5-68,0 sm

4. O’yinchilarning sonichegaralanmaganvahokazo.

1895-1920 yillarvoleybolo’yinirivojlanishiningbirinchibosqichibo’libhisoblanadi. 1920 yildanboshlabmaydono’lchamlari 9x18mqilibbelgilandi.

O’yinningboshqadavlatlardavujudgakelishivarivojlanishiqo’yidagicha.

1900 y. – Kanada, 1906 y. – Kuba, 1909 y. – Puerto-riko, 1910 y. – Peru, 1917 y. – Braziliya, Urugvay, Meksika, osiyoda 1908-1913 yillar – Yaponiya, Kitay, Fillipinda, 1914 y – Angliya, 1917 y. – Franstiya.

Voleybol 1920-1921 yillardao’rtaVolga (qozon, NijniyNovgorod)hududlaridatarqalaboshladi. 1922 yildanboshlabvoleybolVseobuch (Umumiyharbiytayyorgarlik) tarkibigakiritildi.

Moskvadavoleybolbilanmuntazamshug`ullanishga san’atvateatrvakillarikirishdilar. 1923 yildatashkiletilgan «Dinamo» jamiyati sportningboshqaturlaribilanbirqatordavoleybolnihamtarg`ibqilaboshladi.

XuddishuyillardavoleybolUzoqSharqda – XabarovskvaVladivostokdapaydobo’ldi. 1925 yildanesaUkrainadahamrivojlanaboshladi.

Jahonvoleyboltashkilotlario’zoldilarigamamlakatdavoleybolniommalashtirish, tarbiyaviyishlarnikuchaytirish, texnikavataktikanimukammallashtirish, o’yinchilarnihartomonlamajismoniytayyorgarliginiyuksaltirishkabiqatorvazifalarniqo’ydilar.

Voleybolnikengommalashaborishimusobaqalarningyagonaqoidalariniishlabchiqishzaruriyatinio’rtagatashladi. Jumladan, 1925 yilningyanvaridaMoskvajismoniytarbiyakengashivoleybolbo’yichamusobaqalarningbirinchirasmiyqoidalrinituzib, tasdiqladi. To’rningbalandligi – ayollaruchun 2 m 20 smvaerkaklaruchun – 2 m 40 smqilibbelgilandi. Ayollarjamoalaridao’yin 15x7,5 o’lchamlimaydonchadao’tkaziladiganbo’ldi.

1926 yildaMoskvadayangiqoidalarasosidabirinchimusobaqalaro’tkazildi. 1927 yildanvoleybolbo’yichaMoskvabirinchiligimuntazamravishdao’tkazilaboshladi.

Voleybolbo’yichailkadabiyot 1926 yildapaydobo’ldivau «Voleybolvamushtlarjangi» debnomolganedi. UningmualliflariS.V.SisoevvaA.A.Markuedi.

ShuyillardavoleybolfaqatginaMoskvadaemas, balkiUkrainada, shimoliyKavkazda, Kavkazortida, UzoqSharqvao’rtaVolgao’lkalaridahamkengtarqaldi.

1928 yildaMoskvadadoimiyhakamlaruyushmasitashkiletildi.

Voleyboltaraqqiyotidamaktabo’quvchilarining spartakiadasiham (1929) kattaahamiyatgaegaedi. Bu spartakiada qatnashchilaridanko’pchiligikeyinchalikvoleybolustalaribo’libetishdilar.

Shaharlararomusobaqalar sonianchaginaortdi, buesaturlitexnikusullarningpaydobo’lishiga, voleyboltaktikasiningrivojlanishiga, o’yinchilarjismoniytayyorgarliginingo’sishigaolibkeldi. Shudavrdao’yinchilarmaydongato’pnikuchbilankiritish, aldovzarbalariusullarinikengqo’llayboshladilar, uzatishtexnikasigae’tiborberdilar, himoyaningahamiyatiortibo’yintezkor, shiddatlibo’laboshladi, natijadao’yinchilarningharakatchanligigatalaboshdi.

Voleybolningommaviyrivojlanishivakengtarg`ibqilinishidako’pginamadaniyatvaistirohatbog`lariningmaydonchalaridao’tkazilganmusobaqalarkattaahamiyatgaegaedi.

30-yillardaOlmoniyada (Germaniya) «Voleybol – rushalqo’yini» debnomlanganvoleybolbo’yichamusobaqaqoidalarikitobchaholidachopetildi.

Turlishaharlarningengkuchlijamoalariorasidabirinchiliklaro’tkazilibturildi. 1931 yildaXarkovdaMoskva, Dnepropetrovskvamaydonegalariningerkakvaayollarjamoalariuchrashdilar. Moskvalikayollarg`olibchiqdilar, haruchchalaerkaklarjamoasibittadanmag`lubiyatvag`alabagaegabo’ldilar. Buuchrashuvlar «tez sur’atli» o’yinningahamiyatianchaortganliginita’kidladi.

1932 yildanvoleybolbarchanufuzli sportmusobaqalariningdasturigatenghuquqli sportturi sifatidakiritildi. Shu sababdanvoleybolbo’yichamamlakatmusobaqalariningharyilimuntazamo’tkazibturilishihaqidagimasalako’tarildi.

Voleybolbo’yicha “ittifoq” birinchiligiilkboraRossiyaningDnepropetrovskshahrida 1933 yilning 4-6 aprelidabo’libo’tdi. Musobaqalardaayollarjamoasi (Moskva, Dnepropetrovsk, Xarkov, Baku, Minsk) va 5 taerkaklarjamoasi (Moskva, Dnepropetrovsk, Xarkov, Tiflis, Minsk) ishtiroketdi. Aylanmatartibdao’tkazilgano’yinlarko’p sonlitomoshabinlarnio’zigajalbqildi. Qiziqarlisi, birinchiliktugagach, moskvalikaralashjamoalarningko’rgazmalio’yinlario’tkazildi. Harbirjamoatarkibida 3 ayolva 3 erkakboredi.

Voleybolbo’yicha “Ittifoq” ikkinchibirinchiligi 1934 yildaMoskvadao’tkazildi. Undatarkibida 9 kishilikayollarvaerkaklarjamoalariqatnashdilar. MamlakatmaydonidaendiLeningrad, Sverdlovsk, Gorkiy, Rostov, Toshkentjamoalaripaydobo’ldi. ShuyilningoxiridayoqMoskvatermajamoasiUzoqSharq safarigachiqib, Vladivostok, Chita, Ulan-Ude, NovosibirskvaTyumendako’rgazmaliuchrashuvlaro’tkazdilar. Buesa, shubhasizvoleybolningUzoqSharqvaO’rtaOsiyodakengtarqalishigasharoityaratdi.

Yoshlarorasidavoleybolniommalashishigaqattiqturtkibo’lganhodisa 1935 yilningavgustidao’tkazilganmaktabo’quvchilarining “Butunittifoq” birinchiligihisoblanadi. 12 shaharvaviloyatjamoalariishtiroketganbumusobaqalarningbirinchibosqichichiqibketishtartibida, yakunlovchi (final) o’yinlaresaaylanmatartibdao’tkazildi. Harbirshaharjamoasiuchunuchjamoa: kattavakichikyoshdagiyigitlarhamdakattayoshdagiqizlarqatnashdi.

1935 yilo’yinchilarninghalqarouchrashuvlardabirinchiborkuch sinashibko’rganligitarixdao’chmasizqoldirdi. ToshkentdavaMoskvadavoleybolchilarimizningAfg`onistonjamoasibilanikkitao’rtoqlikuchrashuvibo’libo’tdi. O’yinafg`onqoidalariasosidao’tkazilganligigaqaramay (jamoada 9 o’yinchiboredi, o’yin 22 ochkogachadavometdi, o’yinchilarmaydondajoyalmashmadilar) mamlakatvoleybolchilariosonginag`oliblikkaerishdilar.1936 yilningengommaviyo’yinlaridanbiriVЦSPSKubogiuchun 100 danortiqjamoabilano’tganmusobaqalarbo’ldi. KubokniMoskvaningayollarvaerkaklarjamoasi «Medik» qo’lgakiritdi.

Voleybolningtexnikavataktikasiginaemas, musobaqaqoidalarihamo’zgarishdadavometdi, ya’ni 1935 yildaerkaklaruchunto’rningbalandligi 2 m 45 smgako’tarildi, 1937 yildanesaayollaruchunto’rningbalandligi 2 m 25 smbo’ldi. Maydonchadahujumchizig`ibelgilandivaoldhamdaorqachiziqo’yinchilaridegantushunchapaydobo’ldi, buesaalohidao’yinixlosmandlariningharakatlarinichegaralabqo’ydi. Shuyildayoqo’yingato’pkiritishjoyimaydonchaningorqavao’ngqismidan 3 mqilibbelgilandi. Sababidanqat’iynazaro’yinchilarnialmashtirishgaruxsatberildi (ilgarialmashtirishgafaqatbaxsizhodisalardankeyinyo’lberilardi).

1938 yilda “Ittifoq” birinchiliklarinio’tkazishqoidalaridajiddiyo’zgarishlar sodirbo’ldi. Buyilningbirinchiliklariyozgimaydonlarda sportjamiyatlarijamoalariorasidao’tkazildi. Dastlabkio’yinlar “Ittifoqning” turlishaharlaridao’tdi, yakuniyo’yinesaMoskvadabo’ldi. Birinchilikko’pginayangijamoalarnio’zigajalbetdivahammaerdavoleyboltaraqqiyotigajonlanisholibkirdi.

Trenerlarvao’yinchilarningtexnikavataktika sohasidagiizlanishlaridavometaverdi. Hujumningahamiyatiortibborayotganligibilanbog`liqravishdajamoalarni 6 nafarhujumchidaniboratqilibshakllantirishgaurinishlarbo’ldi. O’yingayontomonbilankuchlito’pkiritishkattaahamiyatkasb etdi. Yakkato’siqqo’yish sifatinioshirganholdaayrimjamoalarguruhbo’libto’siqqo’yishgao’tdilar.

Ikkinchijahonurushiko’pginamamlakatlardavoleybolningtaraqqiyotinito’xtatibqo’ydi. Ko’pgina sportchilarfrontgaketdilar. Ammojoylarda sporthayotibutunlay «to’xtab» qolganiyo’q. Budavrdavoleybolharbiyqismlargakiribbordi. 1943 yildayoqfrontorqasidagivoleybolmaydonchalarigajonkirdi. ShuyiliMoskvavaboshqashaharlarningbirinchiliklario’tkazildi. 1945 yildavoleybolbo’yichamusobaqalarMoskva, Leningrad, Boku, Tbilisishaharlaridabo’libo’tdi. To’garaklardao’quv-mashg`ulotishlarimuntazamravishdao’tkaziladiganbo’ldi. Etakchimutaxassislarurushgachabo’lgandavrtajribasiniumumlashtirdilar. Jamoaninghujumchilikharakatlarinijadalamalgaoshirishgakatae’tiborberildi.

Texnikavataktikadakeskino’zgarishlarbo’ldi – birinchito’puzatishyokibirinchiuzatilganto’pdanhujumqilishkengqo’llanaboshladi. Guruhlito’siqqo’yish, kuchlito’pkiritishlarningkamishlatilishiniesaasosiykamchiliklarqatorigakiritishmumkin.

1947 yili “Ittifoq” termajamoasixalqarodoiragachiqishibilandiqqatga sazovorbo’ldi. Pragadabo’lgandemokratikyoshlarningbirinchiXalqarofestivalidavoleybolbo’yichamusobaqalaro’tkazildivaulardaChexoslovakiyaningyoshjamoasi, YugoslaviyahamdaLeningradtermajamoalariqatnashdi. Chexoslovakiyatermajamoasiuchrashuvdaqattiqqarshilikkaduchkeldi. “Ittifoq” voleybolchilarishuuchrashuvdaustunchiqdilarvademokratikyoshlarningXalqarofestivalig`olibibo’ldilar. Chexlarbilanbo’lganuchrashuvdaterma «voleybolchilari» birinchibor “shamsimon” to’pkiritishvaziyatigato’qnashkeldilar.ShuyiliParijdaxalqarovoleybolfederastiyasita’sisetildi (FIVB). FIVBningbirinchiprezidentiPolLibo. 1984 yildauningo’rniniRobenAkostaegalladivadeyarli 2008 yilgachashulavozimdafaoliyatko’rsatdi.1948 yilda “Ittifoq” voleybolsho’’basiXalqarovoleybolFederastiyasi (FIVB) a’zoligigaqabulqilindi.

Shuyilni sentyabroyidaPragadaerkaklarjamoalariorasidagibirinchijahonbirinchiligivaayollarjamoalario’rtasidagibirinchiEvropabirinchiligibo’libo’tdi. Bundayyirikmusobaqalar «Ittifoqvoleybolchilari» uchunkattatayyorgarlikbo’lib, Budapeshtdao’tgandemokratikyoshlarningikkinchixalqarofestivalidaqatnashishuchunxizmatqildi. Erkaklaro’rtasidaikkinchijahonbirinchiliginivaayollaro’rtasidagibirinchijahonbirinchiligini 1952 yiliMoskvadao’tkazishgaqarorqilindi. Musobaqalarko’p sonlitomoshabinlarnio’zigajalbqildi. Omadyana “Ittifoq” jamoalarigakulibboqdi.Keyingiyillardarasmiyxalqaromusobaqalardatermajamoalarnatijasikeskinpasayibketdi. 1955yildaBuxarestdao’tkazilganEvropabirinchiligida “Ittifoq” voleybolchilariboryo’g`ito’rtinchio’rinniegalladilar, ayollaresabirinchio’rinnichexlargabo’shatibberdilar. 1956 yildaParijdao’tkazilganjahonbirinchiligida “Ittifoq” ayollartermajamoasiikkinchimartag`olibdegannomniolishgamuvaffaqbo’ldi, erkaklarjamoasiesaoldingaChexoslavakiyavaRuminiyajamoalarinio’tkazibyubordi. 1958 yildaPragadabo’lgaEvropabirinchiligixalqarodoiradagikuchlimunosabatnio’zgartiraolmadi.

Ayollaro’rtasidagiuchinchivavaerkaklaro’rtasidagito’rtinchijahonbirinchiligiEvropadaemas, 1960 yildaBraziliyadao’tkazildi. “Ittifoq” termajamoasio’ziningengkuchliekanliginiyanabirborisbotlab, ketma-ketuchmartajahonchempioniunvoniniqo’lgakiritdi. IlkmartaqatnashayotganYaponiyaayollarjamoasiningkumushnishon sovrindoribo’lishikattashov-shuvko’tardi. “Ittifoq”ningerkaklartermajamoasiyanajahonchempioninomigaegabo’ldi.1962 yildaMoskvadaikkinchimarta – ayollaro’rtasidagito’rtinchi, erkaklaro’rtasidagibeshinchi – jahonbirinchiligio’tkazildi. BudavrdaYaponiya, Polsha, GDR, Xitoykabimamlakatlarjamoalriningo’yindarajasinihoyatdaoshganliginie’tirofetishkerak. Jahonbirinchiligiko’pginajamoalarningtexnikasio’sganliginiko’rsatdi.1963yilEvropabirinchiligiRuminiyadao’tdi. Shuyilningko’pginaxalqaromusobaqalariTokiodabo’ladiganOlimpiadao’yinlarigatayyorgarlik sifatidao’tkazildi. Ayrimjamoalarasosiytarkibini 5x1 tartibidashakllantiraboshladilar.Tokioolimpiadao’yinlaridagivoleybolchilarkuch sinashuvi 1962 yilgijahonbirinchiligida sovrinlio’rinlarniegallaganjamoalarmahoratinita’kidladi. Yaponiyaayollarjamoasiva “Ittifoq” erkaklarjamoasibirinchiolimpiadag`oliblaribo’ldilar, Tokiomusobaqalarijamoalarningmahoratdarajasitoborao’sibborayotganiniisbotladi. Agarilgari sovrinlio’yinlarga 2-3 jamoada’vogarlikqilganbo’lsa, endiularning soni 5-6 tagaetdi. Hatto 3:0 hisobihalig`olibjamoaning so’zsizustunligidandalolatbermayqo’ydi. Tokiomusobaqalaridavomidahakamlarhay’atiningyig`ilishibo’lib, undamusobaqaqoidalarigao’zgarishlarkiritildivatasdiqlandi. Buo’zgarishlar 1965 yildankuchgakirdi.

Yuqoridaqaydetilganidek, 1964 yilTokiodao’tkazilganolimpiadao’yinlaridan so’ngAmerika, Ovro’pavaOsiyovoleybolimaxoratjixatidantenglashabordi. Voleyboltaraqqiyotidatamomilayangichayo’nalishyuzberaboshladi. MazkurvaziyatniOlimpiadao’yinlari, JahonchempionativaJahonkubogimusobaqalaridavomidaturlimamlakatjamoalariningerishganyutuqlarimisolidako’rishmumkin.

1.2 O’zbekistondavoleybolningvujudgakelishi: Tarixni, ajdodlarimizmerosinibilmayturibbugungikungabahoberish, kelajakloyihasinichizishvaistiqlolbinosiniqurishgakirishishboshiberkko’chagakiribqolishehtimolidanholiemas. Shuninguchunharbir soxanijoylardavujudgakelishivarivojlanishtarixinio’rganmayshu soxanibugungivaertangiistiqbolinita’minlashmushkulmuammodir. Voleyboljismoniytarbiyava sporttiziminingyirikvamustaqilirmoqlaridanbirihisoblanib, o’zbekiston, uningviloyatlarivatumanlaridao’zigaxosrivojlanishtarixigaega. Voleybolo’zbekistondaengommalashgan sportturlariqatorigakirsada, respublikamizningbarchamintaqalaridauturlidarajada «obro’-e’tibor» qozonibkelgan. ToshkentshahrivaToshkentviloyatida, vodiyshaharvaqishloqlaridavoleybolboshqaviloyattumanlaridagiganisbatan samaraliroq «hurmat»ga sazovorbo’lgan. Bundayvaziyatning sabablarideyarlishuviloyatlartarixiy-ijtimoiynegizlaribilanbog`liqdebtaxminqilinsada, lekinmasalachuqurizlanishni, mavzugaoidtarixiyma’lumotlarniilmiyasosdao’rganishnitaqazoetadi.

Voleybolo’zbekistondaqachon, qaerdavaqandayvaziyatdavujudgakelganihaqidaaniqma’lumotyo’q. Lekinayrimtaxminlargaqaraganda 1921-24 yillardavoleybolo’yiniqo’qon, ToshkentvaFarg`onadavujudgakelaboshlagan. o’shadavrning sportveteraniK.Lebedevninghikoyasigabinoan 1924-25 yillardako’pginayoshlarnidoirashaklidajoylashibbir-birlarigato’puzatisho’yinlaritarqalaboshladi. Qiziq, mazkurdavrdavoleybolbo’yichaqabulqilinganxalqaromusobaqaqoidalarianchatakomillashganbo’lib, maydoncha 9x18 m, to’pbilanfaqatuchmartao’ynashmumkinligi, o’yinchilartarkibibirjamoada 6 kishidaniboratbo’lishi, to’rnibalandligi 243 sm (erkaklaruchun), hisob 15 ochkogaetgandao’yinningbirbo’limiyakunlanishi, to’pnio’yingakiritish – xullasbarchao’yinqoidalarizamonaviyvoleybolo’yiniqoidalarigao’xshashedi. ShungaqaramayO’zbekistondavoleybolqoidalari 1924-25 yillarda xaliancha soddabo’lgan. O’shadavrningV.I.Perevoznikovdegan sportixlosmandiningaytishicha, 1926 yildaToshkentshahridagiChernishevskiynomlimaktabo’qituvchisiMoskvadanmusobaqaqoidalari, voleybolto’rivato’pinibirinchiborkeltirgan. 1927 yilning 26 aprelidaesaaynanshumaktabningvoleybolto’garagijamoasibirinchirasmiymusobaqatashkiletib, undauyuksakmahoratko’rsatdivamusobaqag`olibibo’ldi. Mazkurmusobaqavoleybolniommaviylashishivashakllanishidakattaburilishkashfetdi. 1927 yilningyozoylaridanbiridavoleybolbo’yichaToshkentshaharbirinchiligio’tkazilib, unda 9 tavoleyboljamoasiishtiroketdi. Chernishevskiynomlimaktabvoleyboljamoasibumusobaqadahamg`oliblikniqo’ldanbermadi.

VoleybolnikengommaviylashaborishigaKIM stadionidao’tkazilibkelinganmusobaqalarkattata’sirko’rsatdi.

1927 yildaToshkentda 6 tavoleybolmaydonchasimavjudbo’lib, ularChernishevskiyvaKIMnomlimaktablarda, Mexanikatexnikumida (2 ta), «Metallist» sportto’garagiqoshidavaProfinternyozgi sportklubidajoylashganedi.

1928 yildaToshkentdakuzgivoleybolmusobaqalaribo’libo’tdi, unda 10 taerkaklarva 4 taayollarjamoalariqatnashganedi. 1929 yildanboshlabvoleybolbo’yichaToshkentshaharbirinchiligimuntazamo’tkazilaboshladi.

1930 yillarda «Dinamo» ko’ngilli sportjamiyatidavoleyboljamoalarituzildi. Ilkbortuzilgan «Dinamo» voleyboljamoasiningbirinchimurabbiysiB.A.VoronstovO’zbekistondavoleybolningrivojlanishiga salmoqlixissaqo’shdi. Shubilanbirqatordamalakalimutaxassislarnietishmasligi, ayniqsamahalliymillatgamansubyo’riqchi, murabbiyvatashkilotchilarni sanoqlibo’lganligivoleybolninguzoqviloyatvaqishloqlardaqulochyozishigahalaqitberibkeldi.

Mehnatkashlarni, ayniqsaayollarnijismoniytarbiyava sportga, jumladan, voleybolgajalbqilishmaqsadidaToshkentshaharKengashiToshkentmavzeqo’mitasibilanbirgalikda 1929 yil 25 apreldan 15 maygachaRespublikamiqyosidaamaliyhaftaliktashkilqilganedi. Mazkurtadbir sezilarlinatijalarberdi. Jumladan, joylardajismoniytarbiyava sport, aksariyatvoleybolbilanshug`ullanuvchilar sonikeskinortibborishiko’zgatashlandi. Ko’pginajoylardavoleybolmaydonchalarivaboshqa sportinshootlaribarpoetilishiavjolibbordi. O’quv-trenirovkaishlarigavamutaxassislarningmalakasinioshirishga, alohidaahamiyatberildi. 1929 yil 30 sentyabrdaSamarqanddamahalliymillatgamansubbo’lganyoshlardaniboratjismoniytarbiyava sportbo’yichayo’riqchi-tashkilotchilartayyorlandi.

1933 yildao’zbekistonSpartakiadasio’tkazildi. Erkaklaro’rtasida «Dinamo» vaayollarbahsida «O’ztrans» jamoalaribirinchio’rinniegalladi.

1934 yilo’zbekvoleyboliuchunmuhimburilishyilibo’libqoldi.jumladan, o’zbekvoleybolchilaribirinchiborMoskvadamamlakatbirinchiligidaishtiroketdi. Shuyilivoleybolbirinchiboro’rtaOsiyovaqozog`istonSpartakiadasidasturidano’rinoldi.

1936 yildaToshkentda «Jismoniytarbiyaturkumi» va «FizkulturaUYI» ochilishivoleybolningyanadaommaviylashishidakattaahamiyatkashfetdi. BundantashqariToshkentmoliya-iqtisodinstitutidavoleybolbo’yichamashg`ulotvamusobaqalaro’tkazishgamo’ljallangankatta sportzaliochildi. Samarqanddashaharma’muriyativashaharfizkulturaKengashiqarorigabinoan 60 kishigamo’ljallanganvoleybol sportmaktabiochildi.

Shunihamta’kidlasho’rinliki, o’zbekvoleyboliniilkborravnaqtopishidaA.Saakov, G.L.Keshishev, V.X.Shnurov, V.F.Shveduks, A.A.Bogachenko, B.A.Voronstovkabitrenerlarningxizmatialohidaahamiyatgaega.

1938 yilgakelibO’zbekistondakuchlijamoalarning soni 72 tagaetdi. BularSAGU «Dinamo», ODO, qurilishtexnikumi, «Lokomotiv», o’zTRANS, SazPI (Toshkent), Farg`ona, Xorazm, Buxoro, qoraqalpog`iston, Samarqand, Qo’qonvaboshqajamoalardir.

1938 yilningdekabridanboshlabbirinchiborKonstitustiyakunigabag`ishlanganan’anaviymusobaqalartadbiqetildi.

1939 yilningfevraloyidaToshkentgaMoskva «Lokomotiv» jamiyatiningkuchlivoleyboljamoalaritashrifbuyurishdi. O’tkazilganmusobaqalardaToshkentningayollartermajamoasi 2:1 hisobibilang`alabaqozonishganbo’lsa, erkaklarjamoasimag`lubbo’ldi.

Voleybolningyanadaommaviylashishigavavoleybolchilarmahoratiningoshishiga 1939 yildao’tkazilganmamlakatbirinchiliginingToshkentdatashkilqilinganzonalmusobaqalarikattaasosbo’ldi. Buzonalmusobaqalarda «Nauka» (Tbilisi), «Spartak» (Stalinobad), «Uchitel» (Chkalov), «Lokomotiv» (Baku), «Uchitel» (Kuybishev), «Spartak» (Ashxabad) va «Stroitel» (Toshkent) jamoalariishtiroketishganedi. Toshkentningerkaklarjamoasiuchinchi, ayollarjamoasito’rtinchio’rinniegalladi.

Ulug`Vatanurushiyillaridamusobaqalar sonianchakamayganbo’lsada, voleybolaholinijismoniy-harbiytomondantayyorlashdao’zvazifasinitopdi. O’shadavrhisoblarigaqaraganda 1941 yilning 1 yanvaridae’lonqilinganko’rsatkichlar, bo’yicharespublikadavoleybolbilanshug`ullanuvchilarning soni 14429 kishinitashkiletgan.

1941 yilningoktyabroyidaO’zbekistoningbarchaviloyat, shaharvatumanlaridaharbiyo’quvshahobchalaritashkiletilib, ularfaoliyatidajismoniytayyorgarlikkaalohidae’tiborberildi. 1943 yil 18 iyuldao’zbekiston sportchilariva sportixlosmandlari “Mamlakat” fizkulturachilarkunininishonlashdi. «Pishchevik» stadionidamazkur sanagabag`ishlanganvoleybolmusobaqalaribo’libo’tdi.Urushningog`iryillarigaqaramasdano’rtaOsiyovaqozog`istonRespublikasiSpartakiadasio’tkazilib, undagidasturbo’yichatashkiletilganvoleybolmusobaqalaridaO’zbekistonningerkaklarjamoasibirinchio’rinni, ayollarjamoalaribahsidaesaqozog`iston sportchilariyuqorinatijagaerishishdi.

1944 yildao’tkazilgannavbatdagio’rtaOsiyovaqozog`istonRespublikasiSpartakiadasidao’zbekvoleybolchilariyuqorimahoratnamoyishetib, erkaklarvaayollarjamoalaribirinchio’rinniegallashgamuyassarbo’lishdi.

1945 yildanboshlabjismoniytarbiyava sporthamdajamoalarniqaytatiklashdavrikuchgakiraboshladi.

1946 yiliToshkent, Andijon, Samarqanddashaharbirinchiliklari, shuyiliyunoyidarespublikabirinchiligio’tkazilganbo’lsa, oktyabrdaToshkentning «Lokomotiv» jamoasiOdessashahriga “mamlakat” birinchiligidaishtiroketishuchunjo’nadi. Mazkurmusobaqadaerkaklarvaayollarjamoalario’zguruhlaridato’rtinchivauchinchio’rinlarniegallashdi.

1947 yil 1 yanvardaberilganhisobotlargako’ravoleybolbilanmuntazamshug`ullanuvchilarning soni 9278 kishinitashkiletgan. Respublikabo’yicha 1 razryadlivoleybolchilar – 6 kishi, 2 razryadlilar 344 kishinio’zichigaolgan. Bundanko’rinibturibdiki, voleybolningommaviylikdarajasiham, voleybolchilarningmahorat saviyasihamko’ngildagidekbo’lmagan.

JismoniytarbiyavaSportQo’mitasining 1947 yilgihisobotidabuahvolhaqidaSurhondaryo, Xorazm, Buxoroviloyatlaridagi sanoqli sportinshootlarining, jumladan, voleybolmaydonchalarininghechqandaytalablargajavobbermasligiqattiqtanqidostigaolinganedi.

O’zbekistondavoleybolningommaviylikdoirasikengayishigarespublikamizning 1948 yil 27 dekbrdaqabulqilgan «Jismoniytarbiyava sportniaholiorasidarivojlantirishhamda sportningommaviyliginioshirish» haqidagiQarorialohidakuchbag`ishladi.

1949 yildanqishloq sportchilariga, jumladan, kolxozchi-voleybolchilar sportharakatinijadallashtirishgakattae’tiborberildi. Shuyilio’tkazilganqishloq sportchilarining VII Spartakiadasidaishtirok etganvoleyboljamoalariningumumiy soni 29887 kishigaetganedi.

1947 yildamusobaqaqoidasigao’yin 5 partiyadavometishihaqidagiyangilikkiritilgandan so’ng, shug`ullanuvchilardankattajismoniytayyorgarlik, chidamkorlikvamatonattalabqilinaboshladi. O’yinlarmazmunivamohiyatiyanadaqiziqarlitomongao’zgarabordi. Lekinshundaybo’lsada, o’zbekvoleybolchilariningmahorati xaliittifoqdagikuchlijamoalarnikidananchapastedi.

Bulardan 1326 kishiinstituttalabalaribo’lsa, qolganlariishchilar, kolxozchilar, xizmatchilarvabolalarnitashkiletganedi.

1950 yillardanboshlabO’zbekistonvoleybolidauzluksizhujumtaktikasiustunligiko’zgatashlanabordi. O’yinlardaturlitaktikkombinastiyalarqo’llanaboshladi.

1950 yilningiyulidaToshkentTemiryo’lchilarbog`ining sportmaydonchalaridaerkaklarvaayollarjamoalario’rtasidaIttifoqKubogio’yinlario’tkazildi. O’zbekvoleybolchilaribumusobaqadamag`lubiyatgauchradilar. Bumag`lubiyatasosliedi, chunkiraqibMoskvaning «Dinamo» jamoasiedi. Hisob 0:3.

1951 yildano’smirlaro’rtasida “Ittifoq” birinchiligio’tkazilaboshlandi. O’zbeko’smirlari 14 o’rinbilankifoyalandilar.

1953 yildamusobaqajadvalidaqishkimusobaqalarpaydobo’ldi. 1954 yildanboshlabvoleybolbo’yichaIttifoqbirinchiligi «A» va «B» guruhlarigabo’linganholdatashkil etilaboshladi. O’zbekvoleybolchilari «B» guruhigakiritildi. Shuyili “Ittifoq” musobaqalariyopiq sportmaydonchalaridao’tkazilaboshladi.

1954 yil 1 yanvargakelib, voleybolbilanshug`ullanuvchilar soni 64942 kishigako’paydi. Lekinrespublikada, viloyat, tumanvaqishloqlardavoleybolningmahoratdarajasijudapastbo’lib, yuqorimalakalivoleybolchilar sanoqliedi.

1955 yilning sentyabroyidaToshkentdailkborO’zbekistonDavlatjismoniytarbiyainstitutitashkilqilinib, uningtarkibida sporto’yinlarikafedrasifaoliyatko’rsataboshladi. 1955 yildanboshlabrespublikamizvoleybolchilari “Ittifoq” xalqlariSpartakiadasigatayyorgarlikmashg`ulotlarivamusobaqalarnirejalashtirdilar.

Chunonchi, 1955 yilyakunidaJismoniytarbiyava sportqo’mitasitaklifigabinoanToshkentgaOlma-Otaningerkaklarvaayollarjamoalaritashrifbuyurishdi. Birinchio’yindao’zbekayollarjamoasi 3:0 hisobidag`alabaqozonganbo’lsa, erkaklarjamoasi 2:3 hisobidamag`lubiyatgauchrashdi. Ikkinchio’yinda, hamayollar (3:0), hamerkaklar (3:2) jamoalarig`alabanashidasini surishdi.

1956 yili (iyul-avgust) MoskvaningLujniki sportmajmuasida“Ittifoq”xalqlariSpartakiadasiochildi. Spartakiadaningvoleybolmusobaqalaridarespublikamizerkaklarjamoasi 14 vaayollarjamoasi 13 o’rinlarbilankifoyalandilar.

O’zbekvoleybolchilarimazkurSpartakiadadayaxshinatijalargaerishaolmaganlaridan so’ng 1957 yildanboshlab “Ittifoqdosh” respublikalarvoleyboljamoalaribilanqatoro’rtoqlikuchrashuvlariuyushtirildi. Jumladan, o’zbekvoleybolchilariBoku, TbilisivaErevanjamoalaribilankuch sinashibbarchao’yinlardamag`lubiyatgauchrashdi.

1958 yildarespublikamizdamaktablararomusobaqalaravjoldi. Ayniqsa, budavrdaOliyo’quvyurtlarijamoalario’rtasidagimusobaqalarqizg`intusolaboshladi. SAGUva «Burevestnik» talabalariko’ngilli sportjamiyatijamoalariengkuchlilarqatoridanjoyolishdi. Maktabo’quvchilariorasidaToshkentning 64-maktabo’smirlarjamoasiva 104-maktabningqizlarjamoasimazmunlivoleybolnamoyishqildilar.

1959 yildao’zbekvoleybolchilari “Ittifoq” xalqlariSpartakiadasidaishtiroketib, erkaklar 14 o’rin, ayollarjamoasiesa 11 o’rinniegalladi.

Shuyili, ya’ni 1959 yildaO’zbekistonDavlatjismoniytarbiyainstitutio’ziningbirinchibitiruvchilariniqutladi. Ularorasidavoleybolixtisosligibo’yicha 11 kishioliyma’lumotga sazovorbo’ldi (1 tao’zbekayoliva 2 tao’zbekyigitivoleybolbo’yichainstitutnitugatishganedi).

1960 yildaSKIFvoleybolchilari (erkaklarvaayollarjamoasi) yozgirespublikatalabalaro’yinlaridaengyuqorinatijalargaerishishdi. ShuyiliSKIFjamoalariXarkovshahridao’tkazilgan “Ittifoq” yozgitalabalaro’yinlaridaqatnashib, erkaklarjamoasi 13 o’rinni, ayollaroxirgi 18 o’rinniolishdi.

1961 yiloktyabroyidaToshkentdaO’zbekistonayollarSpartakiadasiochildi. Butadbirayollarvoleyboliningommaviylashishidakattaturtkibo’ldi.

1962 yildaToshkentdaMoskvaning «Burevestnik» ayollarjamoasi, «SKIF» vaO’zbekistontermajamoalariuchrashuvo’tkazdi. Bundavakillarimizg`alabaniboyberishdi.

1963 yili “Ittifoq” xalqlari III Spartakiadasidarespublikamizerkaklarjamoasi 9, ayollaresa 15 o’rinniegalladi. Aynanshuyilio’zbekvoleybolchilaritrenerI.L.Kiblinskiyrahbarligida «Dinamo» MarkaziyUyushmasibirinchiligida g`olibbo’lishdivaO’zbekistonvoleyboltarixidailkbor 6 ta sportustasidarajasigaegabo’lgan sportchilarigaegabo’ldi. Bular – G.Xudyakov, G.Bagirov, Yu.Simonov, V.Kucherov, V.AnanichvaR.Xusainovlardir.

Ayollaro’rtasidaesaL.Velichko, E.Sklyarova, M.Katasonova, L.Ishmaeva, L.Raxmanqulova, I.Nazarovavaboshqalarbirinchibor sportustasidegannomga sazovorbo’ldilar.

O’zbekvoleybolitarixidarespublikamiztermajamoalariningxalqaromusobaqalardaishtiroketibkelishialohidaahamiyatgaegadir. Shunita’kidlasho’rinliki, o’zbekvoleybolchilario’ziningilkborxalqarouchrashuvini 1935 yiloktyabroyidaToshkentdaAfg`onistontermajamoasibilano’tkazgan. Mazkuruchrashuv “Ittifoq” miqyosidabirinchixalqaromusobaqabo’libo’rinolgan. Budavrdaxalqaromusobaqaqoidalaribir-biridan sezilarlidarajadafarqqilgan. ShuninguchunAfg`onistonvoleybolchilaribilanbo’lganuchrashuvshudavlatqoidalarigabinoano’tdi. Chunonchi, maydonchada 9 kishio’zjoylarinialmashtirmasdanharakatqilishdi. Hisob 22 gachadavometdi. 3 partiyadaniboratbo’lgano’yin 2:0 hisobidabizningvoleybolchilarimizfoydasigahalbo’ldi.

1961 yiliafg`onvoleybolchilariToshkentgaikkinchibortashrifbuyurishdi. Birinchikunimehmonlar 0:3 hisobida «Mehnatrezervlari», ikkinchikuniesa 2:3 hisobida «ODO» jamoalarigauchrashuvniboyberishdi.

ShuyiliO’zbekistongaMongoliyaningerkaklarvaayollarjamoalarikelishdi. Mehmonlarrespublikamizning «ODO», «SKIF» va «Buravestnik» jamoalaribilankuch sinashdivabarchauchrashuvlardamag`lubbo’lishdi.

1961 yilningdekabridaO’zbekistonvoleybolchilariIndoneziyagao’rtoqlikuchrashuvlario’tkazishuchunjo’nashdi. UlarSuratayyashahridaqatoruchrashuvlardaishtiroketibbittao’yindamag`lubbo’lishganbo’lsa, qolganlaridamezbonlarjamoasidanustunkelishdi. 1962 yiliyunoyidaO’zbekistonningerkaklarvaayollarjamoalariMongoliyagajo’nashdivabarchauchrashuvlardag`oliblikniqo’lgakiritishdi.

1964 yilavgustoyidaO’zbekistongajavob safaribilanIndoneziyaningerkaklarvaayollarjamoalaritashrifbuyurishdi. MehmonlarningerkaklarjamoasiO’zbekistonning «Dinamo» (Toshkent) jamoasibilano’ynab, uchrashuvni 0:3 hisobidaboyberishganbo’lsa, IndoneziyaningayollarjamoasiToshkentning «Spartak» jamoasiqizlariga 2:3 hisobidayutqazishdi.

Mazkurhalqaroo’yinlardaerkaklarvoleyboljamoasidanG.Xudyakov, G.Bagirov, R.Xusainov, Yu.Simonov, V.Kucherov, V.Ananich, ayollarjamoasidanesaM.Katasonova, E.Sklyarova, L.Raxmanqulova, Yu.XoliqnazarovavaL.Korchaginalarningalohidamahoratnamoyishetganliklarinita’kidlashlozim.

1970-72 yillargakelibo’zbekvoleybolchilariBangladesh, Hindistonvaboshqaxorijiydavlatlardahalqaroo’rtoqlikuchrashuvlario’tkazibyuksakmahoratko’rsatishdi.

1970 yildanto 1991 yillargachao’zbekvoleybolchilaritalayginaxalqarorasmiyvao’rtoqlikmusobaqalaridaishtiroketibkelishgan. Budavrichidayuqorimalakalivoleybolchilardoirasikengayabordi. BularqatorigaOlimpiadachempionlariV.Duyunova, L.Pavlova, yoshlaro’rtasida OvrupachempionlariL.Ishmaeva, L.Suleykina, O.Belova, L.Lepilina, O.Dubyaga, S.Myachinkabilarkiradi. Shunihamalohidata’kidlashjoizki, Respublikamizningerkaklarvaayollarjamoalari 1934 yildandeyarli 1988 yillargacha “Ittifoq” Chempionatidava 1956 yildanto 1986 yilgacha “Ittifoq” xalqlariSpartakiadasidaishtiroketibbironmartayuqoripog`onalardanjoyolmagan. Erkaklarbirmartadan 6 o’rin (1967) va 8 o’rinlarni (1975), ayollaresa 6 o’rin (1971) va 5 o’rinlarni (1975) egallashgan.

Vatanimizningo’zmustaqilliginiqo’lgakiritishio’zbekvoleyboliningxalqaromiqyosdagio’rnigahamijobiyta’sirko’rsatdi. Chunonchi, 1993 yil 24-31 iyulidaShanxay (XXR) shahridao’tkazilganOsiyoChempionatidamustaqilO’zbekistonningayollarmilliytermajamoasivoleyboltarixidabirinchiborishtiroketib, fahrli 6 o’rinniqo’lgakiritdi. MazkurchempionatgaqadarushbumusobaqalargatayyorgarlikmaqsadidaAmerikaQo’shmaShtatlariningbirnechashaharlaridabo’lib, turliuniversitetlarvoleyboljamoalaribilano’rtoqlikuchrashuvlarinio’tkazishdivao’yinlardamuvafaqqiyatqozonishganedi.

1994 yildaTaylanddao’tkazilgan «PrinsessaKubogi» musobaqalaridaL.Ayrapetyanstrahbarligidatashkiletilgan «SKIF-Interkross» klubiqoshidatarkibtopganayollarvoleyboljamoasiishtiroketib, maqtovgaloyiqo’yinnamoyishetishdi.

1997 yil 21-28 sentabrdaManilashahridao’tkazilganOsiyoChempionatidaayollartermajamoasi 6 o’rin, 1998 yildao’tkazilganQozog`istonRespublikasiPrezidentiKubogixalqaroturnirda 3 o’rin, shuyiliTaylanddao’tkazilgan IX «PrinsessaKubogi»da 6 o’rin, 1998 yil 24-28 maydao’tkazilgan X OsiyoChempionatida 3 o’rinva 1999 yilToshkentdao’tkazilgan «KubokMikasa» halqaroturnirida 1 o’rinlarniolishga sazovorbo’lgan.

E’tiborgaloyiqjoyishundaki, istiqloldan so’ngo’zbekvoleyboliningtaraqqiyotirespublikamizdayangichayo’nalishdadavometishiko’zgatashlanayotir. Jumladan, 1992 yildanboshlabmuntazamo’tkazilayotgano’zbekistonmilliyChempionativoleybolningyanadarivojlanishigavaravnaqtopishigakattata’sirko’rsatmoqda.

Ayniqsa, so’nggiyillardatadbiqetilgano’quvmuassasalario’rtasidao’tkazilayotgan 3 bosqichlimusobaqalar «Umidnihollari», «Barkamolavlod» va «Universiada» voleybolnio’quvchi-talabayoshlaro’rtasidakengrivojtopishigamuhimturtkibo’lmoqda.

Shunita’kidlasho’rinliki, so’nggiyillardarespublikamiqyosidao’tkazilayotganmusobaqalardaprofessionaljamoalardoirasikengayibbormoqda. Bularqatoriga «Kinap» (Samarqandsh.), «Viktoriya» (Navoiysh.), MHSK (Chirchiqsh.), «SKIF» (Toshkentsh., o’zDJTI) vahokazojamoalarkiradi. Mazkurvoleyboljamoalarininga’zolaribo’lmisho’yinchilar, sportustalariA.Sovich, Sh.Muslimov, I.Vlasov, A.Popovkin, S.Juravlev, I.Tambiev (hammasi «Viktoriya» jamoasidan), S.Banov, A.Ribalkin, A.Serebryannikov, S.Myachin (Toshkent-Samarqandjamoasidan), A.Kolesnikov, K.Pak, A.Jirnov, V.Petrov, M.Mamatyuk, F.Bavatov, D.Sultanov, S.Siddiqov, («SKIF»), A.qosimov, R.Knyazev, I.Ermish («MHSK»), V.Domnidi (qo’qon) barchamusobaqalardao’zlariningyuqori saviyadagimahoratlarininamoyishetganlar. Ayollarjamoalaridan «SKIF» (Toshkent) o’yinchilariE.Lebedyanskaya, P.Kibardina, S.Ashurkova, E.Shpachuk, M. Martinenko (xalqarotoifadagi sportustalari), S.Grigoreva, N.Xomenko, N.XodjaevavaboshqalarO’zbekiston sportustasidegannomga sazovorbo’lishdi.

Buboradatrener-mutaxassisvatashkilotchilarnihamxizmatihurmatga sazovordir. Jumladan, A.Kim (Samarqand), T.Abramova(Toshkent), G.Ponomarev (Toshkent), A.Asqarov (qo’qon), L.Ayrapetyanst (Toshkent) vaboshqalarnialohidata’kidlabo’tisho’rinlidir.

Musobaqao’yinlariningmazmunli, qiziqarlivashubilanbirqatordatalabdoirasidao’tkazishdaO’zbekistonvoleybolFederastiyasiningboshkotibi, xalqarotoifadagihakamL.Ayrapetyanst, milliyvarespublikatoifalaridagihakamlarV.Shnurov, V.Bardin, N.Yaparov, V.Bausov, A.Po’latov, I.Zoxidov, N.Mamajonovvashukabiko’pginamutaxassislarningxizmatikatta.

O’zbekistonvoleyboliniyangichayo’nalishdataraqqiyettirishdauniviloyatlarda «harakatga» keltirish, xorijiydavlatlarnivoleyboljamoalaribilanaloqabog`lashda, ularbilanrasmiymusobaqalarnitashkilqilishdaO’zbekistonvoleybolFederastiyasiningPrezidentiE.M.g`anievhamdafederastiyaningbarchaa’zolariibratlifaoliyatko’rsatibkelmoqdalar.

Istiqloldan so’ngo’tkazilganO’zbekistonmilliychempionatlarinatijalari3 jadvaldakeltirilgan.

Xulosao’rnidashuniaytishlozimki, O’zbekistonvoleyboligaoidtarixiylavhalarmazkuro’yinniqandayyo’nalishlardashakllantirishga, uningommaviyliginiyanadaoshirishgahamdaistiqbolinita’minlashgakattayordamberadi.