Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

tomorqa  yer  uchastkasi  -  qishloq  xo‘jalik  maxsulotini  erkin  savdo  hamda  oila 
ehtiyojlari uchun  yetishtirish, shuningdek yakka tartibdagi uy-joy qurilishi hamda 
uy-joyni  obodonlashtirish  maqsadida  oila  a’zolaridan  biriga  meros  qilib 
qoldiriladigan  umrbod  egalik  qilishga  qonun  hujjatlarida  belgilangan  tartibda  va 
o‘lchamlarda  ajratib  beriladigan  yer  uchastkasidir.  Tomorqa  yer  uchastkasiga 
meros  qilib  qoldiriladigan  umrbod  egalik  qilish  huquqi  Yer  uchastkasiga  meros 
qilib  qoldiriladigan  umrbod  egalik  qilish  huquqini  beruvchi  davlat  hujjati  bilan 
guvohlantiriladi
11
. Yangi tashkil etilayotgan dehqon  xo‘jaligi uchun tomorqa yer 
uchastkasi  olish  huquqidan  mazkur  joyda  kamida  uch  yil  mobaynida  doimiy 
yashab  kelayotgan  shaxslar  foydalanadilar  (yangi  o‘zlashtirilayotgan  yer 
maydonlari bundan mustasno). Dehqon  xo‘jaligiga ajratilgan yerning chegaralari 
naturada (joyning o‘zida) yer tuzish xizmati organlari tomonidan maxalliy byudjet 
mablag‘lari hisobidan rasmiylashtiriladi.  
Tomorqa  yer  uchastkasidan  oqilona  va  samarali  foydalanayotgan  dehqon  
xo‘jaligiga  qishloq  xo‘jaligi  kooperativi  (shirkat  xo‘jaligi)  boshqaruvi  tomonidan 
umumiy  majlisning qarori  asosida, boshqa  qishloq xo‘jalik korxonasi, muassasasi 
va  tashkiloti  yuqori  boshqaruv  organi,  ish  beruvchisi  (ma’muriyati)  tomonidan 
qishloq  xo‘jalik  maxsuloti  etishtirish  va  realizatsiya  qilish,  em  ishlab  chiqarishni 
tashkil etish, shuningdek yaylov yaratish uchun qisqa muddatli ijaraga qo‘shimcha 
ravishda yer uchastkalari berilishi mumkin.  
Dehqon    xo‘jaligiga  meros  qilib  qoldiriladigan  umrbod  egalik  qilishga 
berilgan  tomorqa  yer  uchastkalari  xususiylashtirilishi  va  oldi-sotdi,  garov,  xadya, 
ayirboshlash  ob’ekti  bo‘lishi  mumkin  emas.  Yer  uchastkasiga  meros  qilib 
qoldiriladigan  umrbod  egalik  qilish  huquqi  kredit  olish  uchun  garovga  qo‘yilishi 
mumkin. Dehqon  xo‘jaligiga berilgan tomorqa yer uchastkasi bo‘linishi mumkin 
                                                           
11
 “Dehqon xo
‘
jaligi  to
‘
g ‘risida” gi  qonunning  7- moddasi
 
 

---

108 
 
 
emas. Tomorqa yer uchastkasining o‘lchami va chegaralari faqat dehqon  xo‘jaligi 
boshlig‘ining roziligi bilan o‘zgartirilishi mumkin.  
Dehqon   xo‘jaligi boshlig‘i vafot  etgan taqdirda, tomorqa  yer uchastkasiga 
meros  qilib  qoldiriladigan  umrbod  egalik  qilish  huquqi  shu  xo‘jalik  a’zolarining 
o‘zaro  kelishuvi  asosida,  dehqon    xo‘jaligi  faoliyatini  davom  ettirish  istagida 
bo‘lgan  xo‘jalik  a’zolaridan  biriga  meros  bo‘yicha  o‘tadi.  Dehqon    xo‘jaligi 
boshlig‘i  Mexnat  qobiliyatini  to‘la  yo‘qotgan  taqdirda,  yer  uchastkasiga  egalik 
qilish  va  undan  foydalanish  huquqi  xo‘jalik  a’zolaridan  biriga  qonun  hujjatlarida 
belgilangan tartibda va shartlarda topshiriladi.  
Dehqon  xo‘jaligi yer uchastkasini olib qo‘yishga qonunda nazarda tutilgan 
xollarda,  faqat  boshqa  teng  qimmatli  yer  uchastkasi  berilgandan  keyin,  dov-
daraxtlar,  buzilayotgan  binolar  va  inshootlarning  yoxud  ularni  boshqa  joyga 
ko‘chirish yoki boshqa binolar va inshootlar qurish qiymati ham da boshqa barcha 
xarajatlar  (boy  berilgan  foydani  qo‘shgan  holda)  qonun  hujjatlarida  belgilangan 
tartibda to‘la xajmda to‘langan holda yo‘l qo‘yiladi.