Тошкент ирригация ва қишлоқ ХЎжалигини механизациялаш муҳандислари институти

ҳотларининг ҳозирги ҳолати” деб номланган иккинчи бобида тадқиқот 
жараёнига тортилган объектлар фаолияти билан боғлиқ маълумотлар таҳлил 
қилиниб, улар асосида ишлаб чиқилган хулоса ва таклифларнинг мазмун-
моҳияти ёритилган. Жумладан, Самарқанд вилоятида сув истеъмолчилари 
уюшмалари (СИУ)ни ташкил этиш тамойиллари, улар томонидан амалга 
оширилаётган хизматлар ҳажми ва сифатининг ҳозирги ҳолати ва даражаси, 
шунингдек, Самарқанд ва Фарғона вилоятлари мисолида қишлоқ хўжалигида 
олиб борилаётган ислоҳот натижалари қиёсий таҳлил қилинган. Олинган 
натижаларнинг кўрсатишича, масалан, Фарғона вилоятида СИУлар сони 
Самарқанд вилоятига қараганда анча кўп. Лекин, шунга қарамасдан ушбу 
вилоятларда қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ишлаб чиқариш самарадорлиги 
кўрсаткичларида фарқ йўқлиги аниқланди. Демак, қишлоқ хўжалиги ишлаб 
чиқариш самарадорлиги сув истеъмолчилари уюшма (СИУ)лари сонига эмас, 
балки улар томонидан кўрсатиладиган хизматларнинг ўз вақтида ва сифатли 
амалга оширилишига кўпроқ боғлиқлиги услубий жиҳатдан асослаб берилди. 
Тадқиқот ишида, шунингдек, қишлоқ хўжалигида кооперация субъект ва 
муносабатларини ташкил этиш жараёнларининг ҳолати ва самарадорлик 
даражаси Самарқанд вилояти ва Қозоғистоннинг Туркистон вилоятлари 
мисолида ўрганилди ва бу соҳада амалга оширилган ислоҳотларнинг тавсифи 
1-жадвалда келтирилган. Унда келтирилган натижалар асосида, жумладан, 
Самарқанд вилоятида фермер хўжаликлари фаолиятларини ислоҳ қилиш ва 
улар самарадорлигини оширишда фермер хўжалиги раҳбарининг маълумот 
даражаси, тажриба ва малакаси муҳим рол ўйнаши асослаб берилган. 
Деҳқончилик маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳақида тўхталадиган бўлсак, 
пахта ва буғдой Самарқанд вилоятида асосий давлат буюртмасидаги экин 
ҳисобланса, Қозоғистонда деҳқончилик маҳсулотларини ишлаб чиқариш 
бевосита давлат назоратисиз амалга оширилади. Сув хўжалигини ислоҳ қилиш 

---

 
14 
таҳлили шуни кўрсатадики, иккала ҳудудда ҳам сувдан фойдаланувчилар 
уюшмалари ташкил этилган.