Toshkent farmatsevtika instituti

 
 
1.5.1-rasm. Retseptni ekspertiza qilish 
 
Retsept yozishda tibbiyot xodimlari tomonidan yo‘l qo‘yiladigan xatoliklarni 
quyidagicha guruhlash mumkin: 
1. 
retsept  tarkibidagi  moddalarning  nomini  yozishdagi  xatolik  (lotin  tilida, 
qisqartirishlar, tushunarsiz yozuvlar). 
2. 
dozasidagi xatoliklar (dozalarning noaniqligi, foiz ko‘rsatkichini tushunarsiz 
yozilgani). 
3. 
tavsiya qilishdagi xatolik (noto‘g‘ri tavsiya kilingan) 
4. 
rasmiylashtirishdagi xatolik (noto‘g‘ri rasmiylashtirilgan). 
bunday retseptlarga “retsept o‘z kuchini yo‘qotgan” deb muhr bosiladi va maxsus 
jurnalda kayd qilinadi. 
Retseptlarni ekspertiza qilish, ro’yhatga olish va berish tartibi 
ar  bir  retseptda  asosiy  va  majburiy  rekvizitlar  bo’lishi  shart:  DPM  shtampi, 
retsept  yozsib  berilgan  sana,  kasalning  familiyasi,  ismi,  Yoshi,  shifokorning 
famioliya ismi, dori vositasining nomi, shifokorning shaxsiy muhri va imzosi.   
Qo’shimcha  rekvizitlarga  dori  vositasi  tarkibi  va  retseptura  blanka  formasi 
kiradi. 

---

Retseptni  taksirovka  qilish  –  bu  retsept  tarkibidagi  ingredientlarning  har  biri 
narxini  xisoblash  hamda  quyidagi  jadvalga  muvofiq  ravishda  haq  olish  demakdir. 
Retseptni  ekspertiza  qilish  –  bu  retseptni  qabul  qilayotganda  tekshirish,  dozasiga 
ahamiyat berish, tayyorlash, saqlash va boshqa jarayonlarni har tomonlama nazorat 
qilish. 
 
Dori preparatlarini berishga qo’yiladigan umumiy talablar. 
Dori  preparatlarini  berish  tartibi,  dorixonada  olib  qolinadigan  retsept 
blankalarini saqlash muddatlari 
Dorixonada retseptlar o‘z ta’sir kuchini saqlash muddatiga ega bo‘ladi. 
Narkotik  dori  vositalari  yozilgan  retseptlar  7  kun  davomida  o‘z  kuchini 
saqlaydi. 
Zaharli dori vositalari saqlagan retseptlar ham 10 kun. 
Qolganlari esa 1 oygacha o‘z kuchini saqlaydi. 
Tayyor va yakka tartibda tayyorlanadigan dori vositalariga yozilgan retseptlar 
surunkali  kasallik  bilan  og‘rigan  bemorlar  uchun  bir  yil  mobaynida  o‘z  kuchini 
saqlash muddatiga ega. quyidagilar bundan mustasno: 
- 
miqdoriy hisobda turuvchi dori vositalari; 
- anabolik aktivlikka ega bo‘lgan dori vositalari; 
- bepul retsept bilan beriladigan dori vositalari; 
yakka tartibda tayyorlanadigan spirt saqlovchi dori vositalari 
Dorixonada  olib  qolinadigan  retseptlarning  saqlanish  muddati  belgilangan. 
bepul  tarzda  berilgan  dorilar  uchun  yozilgan  retseptlar  dorixonada  3  yil,  narkotik 
dorilar uchun yozilgan maxsus pushti rangdagi retsept bosma qog‘ozi 5 yil, zaharli 
hamda etil spirti saqlovchi, bangidevona ta’siriga ega bo‘lgan preparatlar, anabalik 
dori  vositalari  uchun  yozilgan  retseptlar  bir  yil  davomida  boshqa  retseptlar  bir  oy 
muddatida saqlanadi. 
«O‘zbekiston 
respublikasi 
sog‘liqni 
saqlash 
tizimini 
tubdan 
takomillashtirish  bo‘yicha  kompleks  chora-tadbirlar  to‘g‘risida»  2018  yil  7 
dekabrdagi PF-5590-son farmoni 
O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  «O‘zbekiston  Respublikasi 
sog‘liqni  saqlash  tizimini  tubdan  takomillashtirish  bo‘yicha  kompleks  chora-
tadbirlar  to‘g‘risida»  2018  yil  7  dekabrdagi  PF-5590-son  Farmoniga  muvofiq 
Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:  

---

1.  O‘zbekiston  Respublikasi  Hukumatining  ilovaga  muvofiq  ayrim 
qarorlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilsin. 
2.  O‘zbekiston  Respublikasi  Sog‘liqni  saqlash  vazirligi  manfaatdor 
vazirliklar  va  idoralar  bilan  birgalikda  bir  oy  muddatda  o‘zlari  qabul  qilgan 
normativ-huquqiy hujjatlarni ushbu qarorga muvofiqlashtirsin. 
3.  Ushbu  qaror  rasmiy  e’lon  qilingan  kundan  e’tiboran  uch  oy  o‘tgach 
kuchga kiradi. 
4.  Mazkur  qarorning  bajarilishini  nazorat  qilish  O‘zbekiston  Respublikasi 
Bosh  vazirining  ijtimoiy  masalalar  bo‘yicha  o‘rinbosari  A.A.  Abduxakimov  va 
O‘zbekiston Respublikasi sog‘liqni saqlash  vaziri  A.K. SHadmanov zimmasiga 
yuklansin. 
O‘zbekiston  Respublikasi  Hukumatining  ayrim  qarorlariga  kiritilayotgan 
o‘zgartirish va qo‘shimchalar 
1.  Vazirlar  Mahkamasining  2017  yil  6  apreldagi  185-son  qarori  bilan 
tasdiqlangan  Dori  vositalarini  va  tibbiy  buyumlarni  chakana  realizatsiya  qilish 
tartibi  to‘g‘risida  nizomda(O‘zbekiston  Respublikasi  QT  2017  y.,  14-son,  228-
modda): 
a) 41-band quyidagi tahrirda bayon etilsin: 
«Elektron tijorat orqali  faqat retseptsiz beriladigan dori  vositalari  va tibbiy 
buyumlarni realizatsiya qilish, saqlash va etkazib berishda ularning xavfsizligini 
ta’minlash, shuningdek, hujjatli va elektron rasmiylashtirish tartibi va talablariga 
qat’iy  rioya  qilgan  hamda  qonun  hujjatlari  talablarini  inobatga  olgan  holda 
amalga oshirishga ruxsat etiladi»; 
b)  5-band  quyidagi  mazmundagi  o‘n  birinchi  va  o‘n  ikkinchi  xatboshilar 
bilan to‘ldirilsin: 
«xalqaro  patentlanmagan  nom  —  Jahon  sog‘liqni  saqlash  tashkiloti 
tomonidan  dori  vositasi  tarkibidagi  faol  dori  moddasi  (substansiyasi)ning 
qisqartirilgan nomini berish orqali dori vositasini identifikatsiya qilish; 
elektron  retsept  —  yagona  elektron  retseptlar  ma’lumotlar  bazasini 
shakllantirish  va  vrachning  farmatsevtik  ma’lumotga  ega  bo‘lgan  mutaxassisga 
dori  preparatini  tayyorlash  va  (yoki)  berish  hamda  uning  qo‘llanilish  usuli 
to‘g‘risidagi  ko‘rsatmasini  tezkor  ravishda  olish  imkonini  beruvchi  elektron 
shaklda  qayd  etilgan,  elektron  raqamli  imzo  bilan  tasdiqlangan  va  elektron 
hujjatning  uni  identifikatsiyalash  imkonini  beradigan  boshqa  rekvizitlarga  ega 
bo‘lgan  elektron  hujjat.  Elektron  retsept  axborot  texnologiyalari  va  axborot 

---

tizimlari  xizmatlari  hamda  texnik  vositalardan  foydalangan  holda  yaratiladi, 
qayta ishlanadi va saqlanadi»;  
v) 6-band quyidagi tahrirda bayon qilinsin: 
«6.  Dori  vositalarini  va  tibbiy  buyumlarni  chakana  realizatsiya  qilishda 
davlat  standartlari,  sanitariya  qoidalari,  normalari  va  gigiena  normativlari 
talablariga,  yong‘in  xavfsizligi  qoidalariga,  mehnat  muhofazasi  qoidalariga, 
texnika  xavfsizligi  qoidalariga  va  texnik  jihatdan  tartibga  solish  sohasidagi 
boshqa normativ hujjatlarga rioya etilishi ta’minlanishi kerak»; 
g) 8-bandda: 
birinchi  xatboshiga  «Dorixona  filialining  mudiri»  so‘zlaridan  keyin  «oliy 
yoki o‘rta maxsus» so‘zlari qo‘shilsin; 
quyidagi mazmundagi ikkinchi xatboshi qo‘shilsin: 
«Dori  vositalarini  chakana  realizatsiya  qilishga  faqat  farmatsevtik 
ma’lumotga ega bo‘lgan mutaxassislarga ruxsat etiladi»; 
d) 15-bandga quyidagi mazmundagi ikkinchi xatboshi qo‘shilsin: 
«Giyohvandlik  vositalari,  psixotrop  moddalar  va  prekursorlarni  elektron 
tijorat orqali chakana realizatsiya qilish taqiqlanadi»; 
e) 26-bandning uchinchi xatboshi quyidagi tahrirda bayon qilinsin: 
«Vrach  retseptlari  asosida  beriladigan  dori  vositalari  va  tibbiy  buyumlar 
hamda  ular  haqidagi  ma’lumotlarni  dorixonaning  peshtaxtasi  va  xaridorlar 
uchun ko‘rinadigan boshqa joylarga qo‘yish ta’qiqlanadi»; 
j) 27-band quyidagi tahrirda bayon qilinsin: 
«27.  Dori  vositalarini  chakana  realizatsiya  qilish  shakli  O‘zbekiston 
Respublikasi  Sog‘liqni  saqlash  vazirligi  tomonidan  tasdiqlanadigan  retseptlar, 
shu  jumladan,  elektron  retseptlar  bo‘yicha  yoki  O‘zbekiston  Respublikasi 
Sog‘liqni  saqlash  vazirligi  tasdiqlagan,  retseptsiz  beriladigan  dori  vositalari 
ro‘yxatiga muvofiq amalga oshiriladi.  
Dori  vositalarini  elektron  retseptlar  asosida  chakana  realizatsiya  qilish 
O‘zbekiston  Respublikasi  Sog‘liqni  saqlash  vazirligining  «Farmatsevtika 
mahsulotlarining  harakatini  nazorat  qilish  va  hisobga  olishning  axborot  tizimi» 
orqali amalga oshiriladi»; 
z) quyidagi mazmundagi 291-band qo‘shilsin: 
«291.  Dori  vositalari  (giyohvandlik  vositalari,  psixotrop  moddalar  va 
prekursorlar  bundan  mustasno)  va  tibbiy  buyumlarni  elektron  tijorat  orqali 

---

chakana  realizatsiya  qilishda  dorixonalar  tegishli  veb-saytlar  va  (yoki)  mobil 
ilovalarda quyidagi ma’lumotlarni joylashtirishga majburdir:  
yuridik shaxsning to‘liq nomi, tashkiliy-huquqiy shakli ko‘rsatilgan holda;  
davlat  ro‘yxatidan  o‘tkazilganligi  to‘g‘risidagi  ma’lumotlar,  tadbirkorlik 
sub’ektining identifikatsiya raqami; 
joylashgan  joyi  (pochta  manzili),  elektron  pochta  manzili,  bog‘lanish 
telefon raqami; 
litsenziyaning  mavjudligi  to‘g‘risidagi  ma’lumotlar  (raqami,  amal  qilish 
muddati, litsenziyani berishga vakolatli organning nomi);  
realizatsiya  qilinayotgan  dori  vositalari  va  tibbiy  buyumlar  haqidagi 
ma’lumotlar (xalqaro patentlanmagan va savdo nomi, chiqarilgan shakli, dozasi, 
seriyasi, yaroqlilik muddati, ishlab chiqargan davlat (etkazib beruvchi), qo‘llash 
bo‘yicha  yo‘riqnoma,  chakana  realizatsiya  narxi,  savdo  ustamasi  miqdori, 
muvofiqlik sertifikati (belgilangan tartibda majburiy sertifikatsiyalanadigan dori 
vositalari va tibbiy buyumlar uchun); 
realizatsiya  qilinayotgan  dori  vositalari  va  tibbiy  buyumlar  analoglari 
haqidagi ma’lumotlar; 
hisob-kitob shakli, etkazib berish tartibi va narxi»; 
i) 31-band quyidagi tahrirda bayon qilinsin: 
«31.  Vrach  retsepti  bo‘yicha  dori  vositasini  berish  retseptda  qayd  etilgan 
xalqaro  patentlanmagan  nom  asosida  amalga  oshiriladi.  Bunda  dori  vositalarini 
berish normasi vrach retseptiga muvofiq belgilanadi»; 
k) quyidagi mazmundagi 311-band qo‘shilsin: 
«311.  Retsept  asosida  dori  vositasini  berishda  dorixonaning  farmatsevt 
xodimi  retseptning  yirtma  koreshogiga  berilgan  dori  vositasining  nomi,  seriya 
raqami,  farmatsevt  familiyasi,  ismi,  otasining  ismini  yozib,  uni  imzolaydi  va 
dorixonaning  shtampi  qo‘yilgan  holda  bemor  (uning  qarindoshlari  yoki  uning 
holidan xabar oluvchi shaxs)ga topshiradi, retsept dorixonada qoldiriladi. 
Retsept  asosida  tayyorlab  berilgan  dori  vositalarini  berishda,  qo‘shimcha 
ravishda  ushbu  Nizomga  1-ilovaga  muvofiq  shakldagi  dorixonada  retseptlarni 
qayd etish jurnaliga tegishli yozuvlar kiritiladi. 
Retseptning  yirtma  koreshogi  bemor  (uning  qarindoshlari  yoki  uning 
holidan xabar oluvchi shaxs) tomonidan yo‘qotilgan yoki u yaroqsiz xolga kelib 
qolgan  xolatlarda  dorixona  xodimi  tomonidan  retseptning  dorixonada 

---

saqlanayotgan, yirtma koreshogi o‘rnini bosuvchi, tasdiqlangan nusxasi berilishi 
mumkin. 
Dori  vositasini  elektron  retsept  asosida  berishda  dorixonaning  farmatsevt 
xodimi O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining «Farmatsevtika 
mahsulotlarining  harakatini  nazorat  qilish  va  hisobga  olishning  axborot 
tizimi»dagi  tegishli  maydonchalarga  dori  vositasining  nomi,  seriya  raqami, 
farmatsevtning  familiyasi,  ismi,  otasining  ismini  kiritib,  elektron  raqamli  imzo 
bilan tasdiqlaydi»; 
l) 34-bandi quyidagi tahrirda bayon qilinsin: 
«34.  Favqulodda  holatlarda,  bemorning  yashash  joyidan  jo‘nab  ketishi, 
vaqtincha ketishi dorixonaga muntazam qatnashining imkoni yo‘qligi va boshqa 
shu kabi holatlarda dori vositalari retsept bo‘yicha uch oygacha bo‘lgan muddat 
mobaynida qo‘llash uchun zarur miqdorda berilishiga yo‘l qo‘yiladi»;  
m) 35-bandga quyidagi mazmundagi uchinchi xatboshi qo‘shilsin: 
«Bunda  retseptning  yirtma  koreshogi,  unga  ushbu  Nizomga  muvofiq 
ma’lumotlarni  kiritgan  holda  bemor  (uning  qarindoshlari  yoki  uning  holidan 
xabar oluvchi shaxs)ga qaytariladi»; 
n) quyidagi mazmundagi 371-band qo‘shilsin: 
«371.  Retseptda  ushbu  Nizomga  zid  ravishda  rasmiylashtirilgan  yoki  bir-
biriga nomutanosib dori vositalari ko‘rsatilgan bo‘lsa, dorixona tomonidan unga 
«Retsept  haqiqiy  emas»  shtampi  bosiladi  va  bekor  qilinadi.  Bunda  bekor 
qilingan  retsept  haqidagi  ma’lumotlar  ushbu  Nizomga  2-ilovaga  muvofiq 
shakldagi  noto‘g‘ri  yozib  berilgan  retseptlarni  dorixonada  hisobga  olish 
jurnalida  qayd  etiladi  va  retseptni  bergan  davolash-profilaktika  muassasasining 
rahbariga  noto‘g‘ri  yozilgan  retseptlar  to‘g‘risida  xabar  beriladi  hamda  vrach 
tomonidan  berilgan  retseptga  nomutanosib  dori  vositalari  dorixona  tomonidan 
berilganda, dori vositalari qaytariladi»;  
o) quyidagi mazmundagi 391-band qo‘shilsin: 
«391.  Elektron  tijorat  orqali  dori  vositalari  va  tibbiy  buyumlarni 
realizatsiya qilishda, zarur hollarda dorixonalar tomonidan aholiga sotib olingan 
dori  vositalari  va  tibbiy  buyumlarni  etkazib  berish  mumkin.  Bunda  dori 
vositalari  va  tibbiy  buyumlarni  etkazib  berish  dorixona  xodimi  —  farmatsevtik 
ma’lumotga ega mutaxassis bilan birga amalga oshirilishi kerak. 
Dori vositalari va tibbiy buyumlarni etkazib berish uchun ularning sifati va 
xavfsizligiga  rioya  etilishini  ta’minlovchi  dori  vositalari  va  tibbiy  buyumlarni 
saqlash kamerasi bilan jihozlangan transport vositalaridan foydalaniladi.  

---

Transport  vositasi  texnik  soz  va  toza  holatda  tutilishi  kerak.  Tashish 
jarayonida dori vositalari va tibbiy buyumlarni saqlash kamerasida kerakli zarur 
harorat, namlik, shuningdek, toza havo ta’minlab turilishi lozim. 
O‘lchov uskunalariga kiruvchi asboblar foydalanishdan avval, shuningdek, 
ta’mirlangandan  so‘ng  belgilangan  tartibda  birlamchi  tekshiruvdan  o‘tadi  va 
(yoki) qiyoslanadi, foydalanish jarayonida esa tekshiriladi va qiyoslanadi. 
Dori  vositalari  va  tibbiy  buyumlarni  tashish  shunday  amalga  oshirilishi 
lozimki,  bunda  ularning  sifat  ko‘rsatgichlari  yo‘qolmasligi  hamda  dori 
vositalarining  o‘ramlari  va  tibbiy  qo‘llanilishi  bo‘yicha  yo‘riqnomalarda  qayd 
etilgan saqlash sharoitlariga rioya etilishi kerak.  
Alohida  saqlash  haroratini  talab  etuvchi  dori  vositalarini  tashish  haroratni 
doimiy ravishda kuzatib boruvchi qurilma bilan jihozlangan refrijerator uskunasi 
yoki  termokonteyner  bilan  jihozlangan  transport  vositasida  amalga  oshirilishi 
kerak. 
Dori  vositalari  va  tibbiy  buyumlar,  ularning  sifati,  samaradorligi  va 
xavfsizligiga  salbiy  ta’sir  ko‘rsatmaydigan  hamda  tashqi  muhit  ta’siridan 
saqlovchi  transport  vositalarida  tashiladi.  Dori  vositalari  va  tibbiy  buyumlarni 
boshqa turdagi yuklar bilan birga tashish taqiqlanadi»; 
p) 41-bandi quyidagi tahrirda bayon qilinsin: 
«41. O‘zbekiston Respublikasi hududidagi barcha dorixonalarda ushbu Nizom 
talablariga  rioya  etilishini  nazorat  qilish  dori  vositalari  va  tibbiy  buyumlarni 
chakana  realizatsiya  qilishni  litsenziyalashni  amalga  oshiruvchi  hududiy 
komissiyalarning  ishchi  organlari  —  Qoraqalpog‘iston  Respublikasi  Sog‘liqni 
saqlash  vazirligi,  viloyatlar  sog‘liqni  saqlash  boshqarmalari  va  Toshkent  shahar 
sog‘liqni saqlash bosh boshqarmasiga yuklanadi»;