Toshkent farmatsevtika instituti

4.1. –rasm. Siklik nukleotidning tuzilshi
Nuklein kislotalarining tuzilish darajalari. DNK va RNK ning birlamchi
strukturasi 3¹ 5¹- fosfodiefir bog`lari bilan bog`langan mononukleotidlarning to`g`ri chiziqli polinukleotid zanjiridan iborat. DNK va RNK birlamchi strukturasining tuzilish negizi bir xil: mononukleotid zanjiridagi pentozaning 3¹-gidroksil guruhi ikkinchi mononukleotiddagi pentozasining 5¹-gidroksil guruhi
bilan kovalent bog` orqali bog`langan. Shu sababdan 3¹ 5¹-difosfodiefirli bog`lar deb ataladi. DNK va RNK ning to`g`ri chiziqlari zanjirining uzunligi ular

tarkibidagi mononukleotidlar soniga bog`liq va ikkita oxiriga	ega: ulardan
birinchisi 3¹-oxiri, ikkinchisi esa 5¹-oxiri.
Hujayra nuklein kislotalari zanjirining yig`ilishida	5¹-trifosfatlar
boshlang`ich material bo`lganligi sababli zanjirning 5¹-oxiri tomoni		trifosfat, 3¹-
oxiri tomoni esa erkin gidroksil guruhi tutadi, ya’ni ular 5¹→	3¹	va 3¹→5¹
yo`nalishga ega. Nuklein kislotalar zanjiri qutblidir.
DNK ning genetik ―matni‖ nukleotid tripletlari yordamida	tuzilgan kodli

―so`zlar‖dan iborat bo`lib, kodogenlar deb ataladi. Barcha turdari RNK ning birlamchi strukturasi to`g`risida ma’lumot saqlovchi DNK qismlariga strukturali genlar deyiladi.

Nuklein kislotalarning birlamchi strukturasi ularning yuqori darajadagi tuzilishini, ya’ni ikkilamchi va uchlamchi strukturalarini belgilaydi.
141