Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

Biologik sinama.
Tekshirilayotgan material dengiz cho’chqachasi, oq sichqonlar yoki 
quyonlarga (oq sichqonlarga 0.1-0.2 ml orqamiya sohasiga; dengiz cho’chqachasi, quyonlarga 0,2-
0,5 ml qorin sohasiga) kiritiladi. Material yuqtirilgan hayvonlar (oq sichqonlar 1-2 va dengiz 
cho’chqachasi, quyonlar 2-4 kunda) o’ladi. Kiritilgan joyida shish va qon quyilish kuzatiladi. 
Hayvon yorilganda ichki organlari dimiqqan, kattalashgan bo’ladi, bu o’zgarishlar ko’proq taloqda 
uchraydi. Bac.anthracis ni zaharini ta’siri natijasida qon ivib qolmaydi, quyuq, qora qizimtir 
rangda bo’ladi. (qo’zg’atuvchini nomi anthrax-ko’mir shundan kelib chiqqan). Hayvonlarni ichki 
organlaridan tamg’a surtmalar tayyorlaniladi, qo’zg’atuvchini sof kulturasini ajratib olish uchun 
oziqli muhitlarga ekiladi. 
Serodiagnostika.
Kasal bo’lganlarni va rekonvalesentlarni aniqlashda qo’llaniladi. 
Qo’zg’atuvchini flyuoressentlar bilan nishonlangan AT yordamida ham (aralash kulturalarda) 
aniqlash mumkin. Bundan tashqari serodiagnostikada KBR, BGAR, IFA va PZR keng 
qo’llanilmoqda
Bakteriofag sinamasi.
Uchta oziqli muhit bilan kosacha olinadi. Birinchi 
kosachaga kultura o’lat bakteriofagi bilan aralashtirib, ikkinchi kosachaga oldin kultura shpatel 
bilan ekilib, so’ng o’lat bakteriofagi tomizilib yo’lakcha qilinadi. Uchinchi kosachaga esa 
bakteriofagsiz kultura ekiladi. Ekmalar 28º S da termostatga qo’yiladi. 
12-14 soatdan so’ng ekmalar olinib natijalaniladi. Agar shubhalanilayotgan koloniyalar o’lat 
qo’zg’atuvchisi bo’lsa, birinchi kosachada o’latning negativ koloniyalari (koloniya qurib qoladi), 
ikkinchi kosachada steril yo’lakcha va uchunchi kosachada esa tipik o’lat qo’zg’atuvchisini 
koloniyalari hosil bo’ladi. 
Uchinchi bosqich
. Termostatdan qo’zg’atuvchini sof kulturasi olinadi. Qiyalantirilgan GPA 
o’lat qo’zg’atuvchisi nozik oqish kulrang parda hosil qilib o’sadi. Ajratib olingan sof kultura bilan 
13 –sxemada keltirilgan sinamalar qo’yiladi.