Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

Saqlab turovchi muhitlar
. Patogen bakteryalarni saqlanishini taminlaydi va saprofitlarni 
ko’payishini to’xtatishi mumkin. Amaliyotda gliserin aralashmasi (Tiga muhiti), gipertonik 
eritma, gliserinli konservant va dezoksixolat natriy va bosh. qo’laniladi. Bu muhitlar asosan 
bakteriyalarni ma’lum mutdatda saqlash va laboratoriyaga yetkazib borishda ishlatiladi. 
Ko’paytirovchi muhitlar. 
Ma’lum guruh bakteriyalarni ko’paytirib olishda qo’llaniladi va 
birlamchi ekishda ishlatiladi. Masalan bularga (Myuller, Kitta –Tarossi, tioglikolli muhitlar va 
selenitli bulon) kiradi. 
Asosiy muhitlar
. Bu muhitlar ko’pgina bakteriyalarni o’stirish uchun qo’llaniladi. Bular 
baliq mahsulotlarining triptik gidrolizatlari, gusht bulonlari yoki kazeinlar bo’lib, ulardan suyuq 

---

98 
muhit — oziqli bulon va qattiq oziqli agar tayyorlanadi. Bunday muhitlar boshqa murakkab 
muhitlarni tayyorlash uchun asos bo’ladi. Ko’rsatilgan muhitlar qandli, qonli, zardobli va boshqa 
patogen bakteriyalarni oziqli muhitga talabini qondira oladigan aralash muhitlar tayyorlashda 
ishlatiladi. Ayrim hollarda muhitning asosi sifatida ma’lum mineral tuzlardan tayyorlangan sun’iy 
muhitlar ishlatilib, ularga aminokislotalar, vitaminlar, glyukoza, pepton, jo’xori yoki achitqi 
ekstrakti va boshda oziqli moddalar qo’shiladi. 
Elektiv muhitlar. 
Elektiv oziqli muhitlar turli xil, boshqa mikroflorali materialdan ma’lum 
turni ajratib olish va uni to’plashga mo’ljallangan. Ma’lum mikroblarga elektiv oziqli muhitni 
yaratishda, bu mikroblarning boshqa ko’pchilik mikroblardan farqlantiradigan biologik, 
fermentativ xususiyatlariga asoslaniladi. Masalan qonli zardobli muhitlar bo’g’ma, ko’k yo’tal 
qo’zg’atuvchisini ajratib olishda (Klauberg II, KUA) tuberkulyozda (Levenshteyn-Yensen) 
stafilokokklarda natriy xlor tuzining konsentrasiyasi yuqori bo’lgan muhiti, vabo vibrionida esa 
— ishqoriy muhit qo’llaniladi.