Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

Labaratoriya mashg’uloti 16 
Mavzu:
Virusli kasalliklar. (Gripp, qizamiq) Gepata viruslari 
Mashg’ulot programasi 

---

172 
1.O’tkir resperator virusli kasalliklar diognostika sxemasini o’rganish 
2. Diognostikaning tezkor usullari. 
3. Ortomiksoviruslar keltirib chiqaruvchi kassalliklarning virusologik diognostikasi. 
4. Paramiksoviruslar keltirib chiqaruvchi kassalliklarning virusologik diognostikasi. 
5. Gripp, paragripp va boshqa resperator virusli infeksiyalar serodiognostikasi. 
6. Gripp, paragripp va boshqa resperator virusli infeksiyalarda qo’llaniladigan diognostik, 
profilaktik va davolash preparatlari. 
Namoish qilish 
1. Gripp, paragripp va boshqa resperator virusli infeksiyalar ekspres diognostikasining 
immunflyuoressent usuli. 
2. O’tkir resperator virusli kasalliklarqo’zg’atuvchilari va ularning reproduksiyalari aks 
etirilgan rangli rasm va albomlar. 
3. Gripp, paragripp va boshqa resperator virusli infeksiyalarda qo’llaniluvchi vaksina, 
immunoglobulin, davolovchi zardob, diognostikum, bir va ko’p valentli zardoblar. 
Laboratoriya ishini bajarish uchun topshiriq 
1. Virus yuqtirilga tovuq embrionining alantois suyuqligidan olib, gripp virusini indikasiyasi 
uchun gemagglyutinasiya reaksiyasini qo’yish. 
2. Ajratib olingan gripp virusini GART yordamida identifikasiya qilish. Xulosa chiqarish. 
3. Respirator kasallik keltirib chiqaruvchi viruslar bilan shikastlangan xujayra 
kulturalaridagi (virusni SP ta’siri) o’zgarishlarni aniqlash. 
 
Gripp, paragripp va adenovirus infeksiyalarining virusologik diognostikasi. 
Gripp virusi Orthomyxoviridae oilasiga kiradi va uchta tipi A, V, S tafout qilinadi. Bulardan 
A tipi asosan epidemiya va pandimiya ko’rinishlada o’tadi.Gripp viruslari odamda, qushlarda va 
hayvonlarda kasallik keltirib chiqaradi. Gripp virusining o’ziga xos xususiyatlaridan biri tabiiy 
sharoitda o’z yuza (gemagglyutinin NA va neyrominidaza NA) antigenlarini o’zgartirib turishidir. 
Har qachon shu yuza antigenlarini o’zgarishi virusning yangi variantini paydo bo’lishiga olib 
keladi Virus har 10-15 yilda to’liq o’zining antigen (shift usulda) strukturasini o’zgartiradi va 
gripp virusini yangi serologik tipi paydo bo’ladi va kasalligining dunyodagi yangi pandimiyasi 
boshlanadi. 2000 yildan kiyin gripp virusining N2N5 paranda grippi yer yuzidagi insoniyat 
sog’lig’iga katta haf solib turibdi. 2009 yildan boshlab gripp virusining N1N1 cho’chqa tipi yana 
qaytib keldi ( 1976 yilda pandemiya bergan) va yer yuzida yangi kasallikning pandemiyasini 
keltirib chiqarmoqda.Gripp kasalligi aksariyat hollarda odamlarda yengil o’tadi va 3-5 kun ichida 
odamlar sog’ayib ketadi, lekin ohirgi yillarda gripp kasalligining toksik formalari va paranda 
(N2N5) tiplari juda klinik jihatdan og’ir o’tmoqda va ko’pchilik holatlarda o’lim bilan 
tugamoqda.Gripp virusining optimal ajratib olish modeli bu 10-12 kunlik tovuq embrionini 
amnion yoki allantois bo’shlig’iga yuqtirish xisoblanadi. Laboratoriya hayvonlaridan gripp 
virusiga sezgir afrika yumronqoziqlari va oq sichqonlar xisoblanadi. Gripp virusining retrospektiv 
diognostikasida ko’proq serologik usullar qo’llaniladi.