Toshkent farmatsevtika instituti tibbiy va biologik fanlar kafedrasi mikrobiologiya, virusologiya va

Infeksiya xaqida ta'limot.
Infeksiya (lotincha, infection-yuqtiraman,tashqaridan biron narsani kiritaman) degnada 
odam, hayvon,o'simlik organizmiga tushgan mikroorganizmlar ta'sirida yuzaga keladigan jarayon 
tushuniladi. 

---

136 
Infeksion jarayon- bu makroorganizmga patogen mikrob ta'sir qilishi natijasida yuzaga 
keladigan fiziologik va patologik o'zgarishlar majmuidir. Infeksion jarayon quyidagi omillar: a) 
patogen mikroblar va ularning hayot faoliyati davrida ishlab chiqaradigan maxsulotlari :
b) jarayon rivojlanishi davridagi makroorganizm holati ; v) tashqi muhit sharoitlari ;
g) ijtimoiy omillar ta'sirida rivojlanadi. 
Yuqumli kasalliklar boshqa kasaliklardan (somatik,genetik) ko'pgina xususiyatlari bilan farq 
qiladi. Avvalo, yuqumli kasalliklarni maxsus patogen mikroblar qo'zg'atadi,mikrob organizmga 
tushgandan so'ng kasallik darxol namoyon bo'lmay, ma'lum bir yashirin davr o'tadi. U 
xastalangan odamdan sog'lom kishilarga yuqib, katta xududlarga tarqalishi mumkin. 
Makroorganizmning mikroorganizm bilan munosabati- simbioz shakllari.
Mikroorganizmlar ikki katta guruhga: saprofitlar (kasallik qo'zg'atmaydigan-zararsiz) va 
parazitlarga bo'linadi. Odam va hayvon organizmida yashaydigan mikroblarning ayrim turlari 
shartli- patogen xisoblanadi,yani ular ma'lum bir sharoitdagina kasallik qo'zg'atishi 
mumkin.Bunday sharoitlarga sovqotish,immun tizimining susayishi,vitamin va oqsillar 
yetishmasligi, antibiotiklarni ko'r-ko'rona ishlatilishi kabilar misol bo'la oladi. 
Simbiozning turli shakllari mavjud. Bulardan kommensalizm,mutualizm,parazitizm aloxida 
o'rin tutadi. 
Kommemsalizm 
(fr.commensal -xamtovoq)- ikkita organizmning bir biriga ziyon 
yetkazmay,birga yashashi.Masalan.odam organizmidagi normal mikroflora a'zolari. 
Mutualizm 
(lot.mutuus-o'zaro) 
ikki 
organizmning 
bir 
biriga 
foyda 
keltirb 
yashashi.Masalan, ichakning normal mikroflorasi,undagi ovqat qoldiqlari xisobiga xar doim odam 
organizmi bilan birga yashaydi va ayni vaqtda organizm uchun muxim bo'lgan bir necha tur 
vitaminlarni sintezlab,uning vitaminga bo'lgan extiyojini barqororlashtirib turadi. 
Parazitizm
(yun.parasitos- tekintomoq, tekinxo'r) - bir turdagi organizmning boshqa 
organizm xisobiga oziqlanib,unga ziyon yetkazishi. Parazitlar yuqumli kasallik qo'zg'atadigan 
mikroblarning katta guruxini tashkil qiladi. Ular uzoq vaqt davomida tirik organizmda yashashga 
moslanib borishisababli organizm tekinxo'r mikrob uchun doimiy makon, tabiiy yashash muxiti 
bo'lib qolgan. 
Evolyutsion rivojlanish jarayonida odam va xayvonlarning xujayra va to'qimalarida 
tekinxo'r hayot kechirishga moslashgan va ularga zaxarli ta'sir etib fiziologik holatni izdan 
chiqaradign mikroblar