Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Loyqalash yo‘li bilan suspenziyalarni tayyorlash 

Amaliyotda  uchraydigan  dori  moddalari  katta-kichikligi  bilan  kolloid  zarrachalarga  yakin. 

Ularning  ko‘pchiligi  gidrofil  (suv  bilan  namlanadigan)dir.  Bunday  moddalardan  mikstura  — 

suspenziyalar "qiynash" usuli bilan tayyorlanadi. 

 Rp.: Magnii oxydi 20,0 

Aguae purificatae 200 ml 

M. D. S. 1 osh qoshiqdan har 10 min. 

Ichishdan oldin chayqatilsin. 

(kislotalar bilan zaxarlanganda).  

Magniy oksid zarrachasining diametri 0,2—0,8 mkm, undan tashkari ular gidrofil modda. Suv 

bilan yaxshi ezilgandan keyin agregativ turg‘un mikstura olinadi, faqat 2—3 soatdan keyin sezilarli 

sedimentatsiyalanishini ko‘ramiz. Miksturani ichishdan oldin chayqatilsa, dispersligi oldingi holiga 

oson qaytariladi. Miksturalarni muxokama kilayotgan turlari agregat turg‘unligi liofobli zolni dzeta-

potensialiga  o‘xshash  ustki  gidrotatsiyalangan,  osilgan  faza  va  sirt  potensialining  hosil  bo‘lishiga 

sabab bo‘ladi. 

Dispersion usul bilan suspenziyalarni tayyorlash. CHayqatiladigan miksturalar 

Ko‘pol  dispersli  moddalarning  suspenziya  holatigacha  maydalanishi  quyidagicha  amalga 

oshiriladi: 

1. Mexaniq  dispergirlash. 2. Elektr  yordamida dispergirlash  —  Volt  yoyida metalni  arralash 

bilan.  3.  Ultratovush  yordami  bilan  dispergirlash.  4.  Kimyoviy  yo‘l  —  peptizatsiya  bilan 

dispergirlash. 

Dorixonalarda  suspenziyalar  mexaniq  dispergirlash  usuli  bilan  tayyorlanadi.  qolgan  usul 

zavodlarda  qo‘llanadi.  Mikstura  osilmalarda  dispers  darajasini  oshirishda  —  eng  oddiy  usul, 

mexaniq  dispergirlash  usuli  bo‘lib,  hovonchada  suyuq  xo‘llanuvchi  muxitda  moddalarni 

maydalashdir.  Kukunlarni  quruq  hovonchada  ezilganda  50±5  mkm  dan  kam  bo‘lgan  zarrachalar 

olish  mumkin  emas.  Dispergirlash  davrida  suyuqlik  qo‘shilganda  zarrachalarni  katta-kichikligini 

5—0,1  mkm  gacha  etkazish  mumkin.  Bu  quyidagicha  tushuntiriladi:  maydalanadigan  moddalar 

qattiqligini  kamaytirish  va  undan  keyin  suyuqliklarni  bo‘laklarga  bo‘lish  xossasiga  asoslanib, 

suyuqlik moddalarni mayda teshiklarga kirib olib, ularni kengaytiradi va yana ham maydalanishiga 

olib keladi. 

Shunday qilib, moddalar parchalanishini osonlashtiradi va yaxshi natijalar beradigan kuchdir. 

B.  V.  Deryagin  aniqlashicha  1  g  qattiq  moddaga  0,4—0,6  ml  suyuqlik  (40—60%)  qo‘shilganda 

suyuq  muxitda  yuqori  darajada  dispergirlash  vujudga  keladi.  Dispersion  usul  bilan  mikstura-

suspenziyalar  juda  ko‘p  tayyorlanadi  —  ularni  chayqatiladigan  miksturalar  (Muxturae  agitandae) 

deb  ataladi.  Bunday  miksturalarning  barchasiga  "Ichishdan  oldin  chayqatilsin",  degan  yorliq 

yopishtiriladi. 

                                                           

19

 

Ллойд В.Аллен, Гаврилов А.С. Фармацевтичесая технология изготовления лекарственных препаратов.-

«ГЭОТАР-Медиа».- Москва.-2014. (511 бет)

 

 

---

61