Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi biofarmatsiya

Uslubiy ta‘minot va mashg‗ulot jixozlanishi:
mavzuga oid tarqatma materiallar, uslubiy 
qo‗llanma, adabiyotlar, ma‘ruza matni, internet ma‘lumotlari, mavzu bo‗yicha prezentatsiya. 
Asosiy matn 
 
Hozirgi vaqtda dori vositalarini samaradorligini oshirish tibbiyotning asosiy 
muammolaridan hisoblanadi. Shu muammoni echish yo‗llaridan biri bu, qo‗llanilib kelingan 
dorivor substansiyalarning mo‗tadil, zamonaviy dori shakllarini ishlab chiqishdir. 
So‗ngi vaqtda yangi dori turlaridan polimer dori pardalarini ishlatish oshib bormoqda. Bu 
dori turini yaratilishi va rivojlanishiga, farmatsiya sohasiga zamonaviy polimerlarni keng tatbiq 
etilishi, asos soldi.
Polimer dorivor pardalar tibbiyotning turli sohalarida, ayniqsa dermatologiya, 
oftalmologiya, stomatologiya, otorinologiyada keng qo‗lla-nilmoqda. Polimer dorivor pardalar 
teri ustiga yoki har xil shilliq qavatlarga yopishtirilishi uchun mo‗ljallangan bo‗ladi. 
a 
b 
c 
1-rasm. Polimer dorivor pardalarning turlari: 
a) oftalmologik PDP maxsus konteynerlarga jihozlanishi;
b) oftalmologik PDP ko‗zga qo‗yilishi; c) sublingval qabul qilinadigan PDP
Hozirgi paytda polimer dorivor pardalarni farmatsiya sohasida keng qo‗llanilishi, 
ularni qator afzallik tomonlarga ega bo‗lganligi bilan bog‗liq: 
 - dorivor pardalarni biosamaradorligi va ta‘sirini davomiyligi; 
 - dorivor moddaning turg‗unligi va dozasini aniqligi; 
- dorining ta‘sirini tananing kerakli qismiga yo‗naltirilganligi; 
- dori moddalarning konsentratsiyasini bir me‘yorda ushlab turishini ta‘minlashi; 
 - qo‗llash va saqlash jarayonida hamda tashishda qulayligi; 
 - qo‗shimcha reaksiyalarni minimal darajada bo‗lishi; 
- ko‗z dori pardalarini sterilligi. 
Polimer dorivor pardalarni hosil qilish uchun turli polimerlar qo‗llaniladi. Ulardan tabiiy 
polimerlar: 
-
kollagen; 
-
jelatin; 
-
alginatlar 
yarimsintetik polimerlar: 
-
metilsellyuloza (MS); 

---

135 
-
natriy-karboksimetilsellyuloza (natriy-KMS); 
-
oksipropilmetilsellyuloza (OPMS) 
sintetik polimerlar: 
-
polivinil spirti (PVS); 
-
polivinilpirrolidon (PVP); 
-
poliakrilamid (PAA).
Oxirgi yillarda dermatologiya amaliyotida antibakterial, antiseptik, yallig‗lanishga qarshi, 
regeneratsiya jarayonlarini faollashtiruvchi prepa-ratlarni zamonaviy dori shaklida, ya‘ni polimer