Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi biofarmatsiya

 
Adsorbsiya 
Ta‘sir qiluvchi moddaning adsorbsiyaga uchrashi quyidagi holatlarda sodir bo‗ladi. Masalan, hab 
dori massasi tarkibi dagi alkaloid tuzlar va o‗simlik kukuni o‗rtasidagi o‗zaro nomutanosiblikni 
aygish mumkin. SHungn o‗xshash ayrim miksgura va eritmalar tayyorlagatssa zaharsiz cho‗kma 
hosil bo‗pishi 
mumkin. Bu cho‗kma miksgura tarkibidagi ayrim dori modda larini adsorbsiyalashi mumkin. Bu 
holat ayniqsa dori tar kibiga zaharli yoki kuchli ta‘sir etuvchi modsa kirganda juda havfli 
hisoblanadi. 
Kimyoviy nomutanosibliklar 
Dori tarkibidagi o‗zaro kimyoviy ta‘sirga — sovunla nish, neytrallanish, oksidlanish-qaytarilish 
va almashinish reaksiyasini kiritish mumkin. 
Sovunlanish reaksiyasi 
Murakkab efirlar guruhini saqpovchi birikmalar ko‗proq gidrolizga uchraydi. Masalan, atropin 
sulfat, kokain gidroxlorvd, gomatropin gidrobromid, platafillin gidrotartrat, sintetik moddalar 
(novokain, dikain), morfin shdroxlorid va papaverin gidroxlorid (lidol, promedol, tifen,spazmoli 
tin). Gidroliz natijasida spirt, fenol va organik kislota lar hosil bo‗ladi. Natijada dori preparati o‗z 
ta‘sir kuchini yo‗qotadi. Ko‗pchilik holatlarda, gidroliz hodisasi zaharli mahsulotlar hosil 
bo‗lishiga sabab bo‗ladi. Gsdroliz reaksiyasiningtezlashishining asosiy sabablaridan biri 
haroratning oshishi va pH sharoitining o‗zgarishidir. 

---

142 
II.
 
Mustaqil ta‘lim mashg‗ulotlari 
 
№
Mustaqil ta‘lim mavzulari
Soat 
6-semestr
1 
Erituvchi muhitlar va ularni dori vositalarining biosamardorlikka ta‘siri 
4 
2 
Yordamchi moddalar va ularni dori vositalarining biosamardorlikka ta‘siri 
3 
3 
Texnologik jarayonlar va ularni dori vositalarining biosamardorlikka ta‘siri 
3 
4 
Surtma dori shakllaridan farmatsevtik biosamaradorlikni aniqlash usullari 
4 
5 
Biofarmatsiyaning asosiy yo‗nalishlari, konsepsiyasi 
3 
6 
Farmatsevtik omil: dori vositasining shakli, yuborish yo‗llari va qo‗llanilishi 
3 
7 
Farmatsevtik va in‘eksion eritmalarning biosamaradorligi va unga ta‘sir 
qiluvchi omillar. 
3 
8 
Yordamchi moddalarning shamcha dori vositalariga ko‗rsatgan terapevtik 
ta‘siri 
3 
9 
In vitro usulida dorilarning biosamaradorligini o‗rganishda ishlatiladigan 
instrumental asboblar va ularni ishlash mexanizmi 
4 
10 
Suyuq dorilarning biosamaradorligi va unga ta‘sir qiluvchi omillar. 
3 
11 
In vivo usulida dorilarning biosamaradorligini o‗rganishda ishlatiladigan 
instrumental asboblar va ularni ishlash mexanizmi 
4 
12 
Tabletka va kapsula dori vositasidan dori moddasini ajralib chiqish tezligini 
aniqlash 
3 
13 
Kapsulalarning biosamaradorligi va unga ta‘sir qiluvchi omillar 
4 
14 
Drajelarning biosamaradorligi va unga ta‘sir qiluvchi omillar 
3 
15 
Fizik-kimyoviy va kimyoviy nomutanosibliklar va ularni bartaraf etish yo‗llari. 
Nomutanosiblikka oid dorixatlar haqida 
3 
16 
Biosamaradorlik bo‗yicha ishlagan o‗zbek olimlarining ilmiy ishlari xaqida 
3 
17 
Biofarmatsevtik taxlil va ―Erish testi‖ bo‗yicha biosamaradorlikni aniqlash 
usullari 
4 
18 
Yangi dori moddalarni ishlab chiqishda ular sifatini nazorat qilishda yuqori 
sezgirlik va xususiylikka ega bo‗lgan taxlil usullari 
4