Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi biofarmatsiya

Mavzuning ahamiyati 
Bilaman 
Bilishni xohlayman 
Bilib oldim 
Biologik samaradorlik 
haqida quyidagilarni 
bilaman: 
1. 
2. 
3. 
In  vivo    haqida  yana 
nimani 
bilishni 
xoxlaymanaman: 
In  vitro  usuli  haqida  hamda 
dorivor 
moddalarning 
maydalik 
darajasini 
va 
asoslarning  dori  moddasidan 
ajralib 
chiqishi 
haqida 
quyidagilarni bilib oldim: 
 
Uslubiy  ta’minot  va  mashg‘ulot  jihozlanishi:
  mavzuga  oid  tarqatma  materiallar,  uslubiy 
qo‘llanma, adabiyotlar, ma’ruza matni, internet ma’lumotlari, mavzu bo‘yicha prezentatsiya. 
Asosiy matn 

---

166 
 
1974  yilda   "Biosamaradorlik testi" tushuncha  Butun  jahon sog‘liqni saqlash tashkilotining 17-
assambleyasida  qabul  qilinib,  1983  yildan  boshlab  shu    tashkilotning  tavsiyasi  bilan  tibbiyotga 
ruxsat  etish  uchun tavsiya etilayotgan hamma dori  preparatlarning biosamaradorligi  aniqlanishi 
lozim deb qabul qilindi.   
Biosamaradorlik  testini  aniqlash  in  vitro  va  in  vivo  tajribalar  yordamida  olib  boriladi.  Bunda 
so‘rilish  tezligi  (biosamaradorlik)  preparatning  biosuyuqlikda  maksimal  konsentratsiyasining 
hosil bo‘lish vaqti bilan ifodalanadi; so‘rilish darajasi esa taklif etilgan va andoza (standart) dori 
turlarining  so‘rilgan  dori  miqdoriga  nisbati  bilan ifodalanadi.  Ammo  bu  ko‘rsatgichlar  so‘rilish 
to‘liq  bo‘lganligi  yoki  bo‘lmaganligini  ifodalab  bera  olmaydi.  Bunda  farmakokinetik  yoki 
farmakodinamik usullar yordam beradi. 
Farmakokinetika  organizm  yoki  biologik  suyuqlikda  dorivor  moddalarni  ma’lum  vaqt  ichida 
sifat  va  miqdoriy  ko‘rsatgichlarini  o‘zgarishini  o‘rganadi.  Bunda  eng  asosiy  ko‘rsatgichlardan 
biri  bu  dorivor  moddaning  biosuyuqlikdagi  maksimal  konsentratsiyasini  aniqlash  va  uning 
pasayishini kuzatishdir. Bunda tekshirilayotgan dori shakli bilan standart taqqoslanadi. 
 
 
Biologik samaradorlik darajasi foiz (%) bilan ifodalanadi: 
 
                                 V 
                      BS = ----- x 100, 
                                  A 
     
Bunda: