Toshkent farmasevtika instituti toksikologik kimyo kafedrasi

Nashavandlik yoki nasha bilan aloqada bo‘lgan xolatlarni aniqlash.
Nasha chekilgan xollarda oz miqdorda bo‘lsada chekuvchining og‘iz bo‘shlig‘ida, labida, barmoqlarida, kaftida uning yupqa saqlanib qoladi. (CHunki chekish uchun nashavanlar nasha bo‘lagini moxorka bilan aralashtiradilar)
Tibbiyot xodimlari nashavanlikda gumonlangan shaxs qo‘lidan spirt shimdirilgan paxta yoki doka tampon yordamida artib, hamda og‘iz bo‘shlig‘idan osh tuzi bilan to‘yintirilgan 70 % spirt bilan chayqalma xolatida tahlil uchun mahsulotlartlar tayyorlaydilar. Ular ashyoviy dalil sifatida ayrim-ayrim idishlarda toksikologik labaratoriyalarga yuboriladi va kimyo-toksikologlar tahlil olib boradilar.

Kannabinoidlarni ashyoviy dalillardan ajratib olish va aniqlash.

Kannabinoidlarni paxta yoki doka bo‘laklaridan ajratib olish uchun ular klinik idishlarga solinib 2 qayta 1 daqiqa oralig‘ida 5 ml dan efir yordamida chayqatib, efirli eritma ajratib olinadi, efir 0,5-1ml qolguncha porlatiladi, so‘ng kannabinoidlarni aniqlash uchun, avval fil’tr qog‘ozda bajariladigan rangli reaksiyalarda foydalaniladi. Rangli reaksiyalar chiqsa, spirtli eritma tarkibidan tetragidrokannabinolni aniqlash uchun yupqa qatlamli xromatografik usulda tekshiriladi. Filtr qog‘ozda tekshirilganda rangli dog‘lar hosil bo‘lmasa kannabinoidlar yo‘q degan xulosaga kelinadi.
Faqat qo‘lda ajratib olingan paxta yoki doka bo‘laklaridan kannabinoidlarni aniqlash, tekshiriluvchi shaxs nasha chekkan degan xulosaga asos bo‘lolmaydi.
SHuning uchun bu masalaga aniqlik kiritish uchun shaxsdan olingan so‘lak va og‘iz bo‘shlig‘idan yuvib olingan suyuqliklani tahlil qilish asosiy vazifani o‘taydi. Buning uchun nasha chekkan bo‘lsa kerak deb gumon qilingan shaxsdan 10 ml so‘lak va 50 ml osh tuzi bilan to‘yintirilgan 70% spirtli chayqatma birgalikda qo‘shib tekshiriladi.
Tekshiriluvchi so‘lak va chayqalma aralashmasidan 10 ml olib suyuqlik ustiga 10 ml natriy xloridning to‘yingan eritmasi bilan aralashtiriladi, so‘ng 5 ml efir bilan 5 daqiqada ikki marotaba ekstraksiyalanadi. Efir qiymatlari ajratilib, birlashtiriladi va 2 g suvsiz natriy sulfat tuzi saqlovchi fil’tr qog‘ozdan o‘tkaziladi. Fil’trat 0,5 ml qolguncha porlatiladi va yupqa qatlamli xromatografik usulda tekshiriladi.
So‘lak va chayqalmalarda tetragidrokannabinol aniqlansa shaxsni nasha chekkan degan xulosa berish mumkin.