Toshkent farmasevtika instituti toksikologik kimyo kafedrasi

Laboratoriya jihozlari : Maxsus laboratoriya vositalari bilan jixozlangan xona


I-kimyoviy usullarda tahlili
1. Dyukenua-Levin testi: 0,2 g tekshiriluvchi namunadan olib, probirkaga solinadi va ustiga 2 ml Dyukenua-Levin reaktividan* quyiladi. Aralashma 1 daqiqa davomida chayqatiladi, so‘ngra 2 ml konsentrlangan xlorid kislotasidan qo‘shilib, probirkadagi aralashma yana chayqatiladi. 10 daqiqadan so‘ng prbirkaga 2 ml xloroform qo‘shiladi. CHayqatilganda pastki xloroformli qatlam binafsha rangga o‘tadi. Usul sezgirligi 1 mkg.
Dyukenua-Levin reaktivi* – 20 ml 95 %i etanolda 5 tomchi atsetaldigid va 0,4 g vanilin eritiladi.
2. Pauli reaktivi bilan reaksiyasi: Nashadan olingan spirtli ekstrakt filtr qog‘oziga nuqta holida shimdiriladi, quritilgach yangi tayyorlangan Pauli reaktivi* purkaladi. Kannabinoidlar bo‘lsa avval qizil pushti, so‘ng ko‘kish va oxirida to‘q-pushti rang hosil bo‘ladi. Usul sezgirligi 1 mkg.
Pauli reaktivi* - 0,05% diazotirlangan sulfanil kislotasining 10% karbonat natriy eritmasidagi yangi tayyorlangan aralashmasidan iborat.
3. Buke reaktivi bilan reaksiyasi: 1,0 g tekshiriluvchi namunani uch qayta 5 ml dan etilatsetat bilan ekstraksiyalanadi, so‘ngra ekstraktlar birlashtirilib, filtrlanadi. Rangli moddalarni yo‘qotish uchun ozroq faollangan ko‘mir qo‘shib chayqatiladi va farfor idishda porlatiladi. Qoldiq 1 ml atsetonda eritilib ustiga 0,5 ml yangi tayyorlangan Buke reaktivi* qo‘shiladi. Kannabinoidlar bo‘lgan holda qizil-qo‘ng‘ir rang hosil bo‘ladi. Usulning sezgirligi 1mkg.
Buke reaktivi* - 2 qism konsentrlangan sulfat kislotasini, 3 qism 95% spirtdagi aralashmasi.
4. Mustahkam ko‘ki(prochnim sinim) B yoki BB bilan reaksiyasi. Tarkiblar: A reaktiv – Mustahkam ko‘ki(prochniy siniy) B yoki BB ning suvsiz natriy sulfat bilan 1:100 nisbatdagi aralashmasi, №1 eritma – petroleyniy efiri yoki xloroform, №2 eritma – 10% natriy karbonat eritmasi yoki 0,1 M natriy ishqorining eritmasi Reaksiyani quyidagi 3 variantda amalga oshirish mumkin.
Reaksiyani bajarish jarayoni. Ikkita filtr qog‘oz olinib, ularni to‘rtga buklanadi va ularni voronka shaklida ochiladi. Vornka markaziga tekshiriluvchi o‘simlik qoldig‘ini maydalab joylashtiriladi va 2–5 tomchi №1 eritmadan tomiziladi, pastki filtrga erituvchini tomchilab o‘tishiga sharoit yaratiladi. Erituvchini yo‘qotilgandan so‘ng, pastki filtrga oz miqdorda A reaktivdan va 2 tomchi №2 eritmadan tomiziladi. Alvon–qizil rang kuzatiladi.
II-fizik kimyoviy usullarda tahlili
1. Qog‘oz xromatografik usuli: buning uchun “S” markali xromatografik qog‘ozdan 3x30 sm o‘lchamida lenta kesib olinadi. Xromatografik faza sifatida yangi haydab olingan dimetilformamid va siklogeksanning 1:5 nisbatdagi aralashmasi ajratgich voronkasida 3 daqiqa chayqatib aralashtiriladi. Fazalar tinitib, ajralgach ostki siklogeksan bilan to‘yingach dimetilformamid qismi xromatografik qog‘ozga shimdirib quritish uchun foydalaniladi. Ustki dimetilformamid bilan to‘yingach siklogesan qismi esa qo‘zg‘aluvchi faza (sistema) sifatida foydalaniladi.
YUqoridagi usulda tayyorlangan xromatografik qog‘oz start chizig‘iga tekshiriluvchi namuna va guvoh eritmalari tomizilib xromatografik qog‘ozda qo‘zg‘aluvchi faza lenta bo‘ylab pastdan - yuqoriga 250 mm masofaga borguncha kamerada saqlanadi, so‘ngra xromatografik qog‘ozni olib 60⁰S haroratda quritiladi hamda Pauli reaktivi yoki mustahkam ko‘ki B eritmasi bilan purkaladi. Kannabinoidlar Rf qiymati bo‘yicha aniqlanadi.