Тошкент фармацевтика институти

Ekosistemalar ta‘limoti. Ekotizimlarning xilma-xilligi va ularning tuzilishi. 
 
Bir-biri  bilan  va  atrof-muhit  bilan  o‗zaro  munosabatda  bo'lgan  or-  ganizmlarning 
populatsiyalari  ekologik  sistemalar  (ekosistemalar)  yoki  bio-geotsenozlar  deb  ataladi. 
Boshqacha  qilib  aytganda,  biogeotsenoz  —  bir-  biriga  bog‘liq  biotik  va  abiotik  tarkibiy 
qismlardan iborat kompleks joylash- gan yer yuzasining bir qismidir. Biogeotsenoz tabiatdagi 
eng murakkab sistemalardan biri. Avtotrof organizmlar (fotosintezlovchi yashil o‗simliklar va 
kimyosintezlovchi  mikroorganizmlar)  hamda  geterotrof  organizmlar  (hay-  vonlar, 
zamburug‗lar,  ko'pgina  bakteriyalar,  viruslar)  biogeotsenozning  tirik  komponentlariga, 
atmosferaning  yerga  yaqin  qatlami,  undagi  gaz  va  issiqlik  resurslari,  quyosh  energiyasi, 
tuproq va uning suv mineral resursiari esa jonsiz komponentlarga kiradi.  
Ekosistemalar  tabiiy  va  sun‘iy  bo'ladi.  Tabiiy  ekosistemalarga  o'rmonlar,  o'tloqlar, 
tundra  mintaqasi,  dasht,  cho‗l,  tog*  mintaqalari,  ko‗l,  dengiz  va  okean  suvlari,  daryo,  adir, 
to‗qay ekosistemalari misol bo‗la oladi. 
Ekosistemaning mahsuldorligi u yoki bu ekosistema orqali o'tadigan energiya oqimiga 
bog'liqdir.  Quyosh  energiyasi  ekosistemadagi  dastlabki  mahsulotlarni  hosil  qiluvchi  biotik 
komponentlar tomonidan o'zlashtiriladi. Dastlabki hosil qiluvchilar tomonidan organik modda 
sifatida to'playdigan energiya tezligi biriamchi mahsulot deb ataladi. Bu eng muhim parametr 
bo'lib ekosistemadagi biomassa miqdori shunga bog'liq bo'ladi. 
Ma‘lumki, o'simliklarga tushadigan quyosh energiyasi har xil miqdorda bo'ladi. 

---