Тошкент фармацевтика институти

Bronxial  astma-  bronxlar  bo„shlig„ining  torayishi  natijasida  to„satdan  paydo 
bo„ladi. Bo„g„ilish va nafas chiqishining qiyinlashuvi bilan xarakterlanadi 
Etiologiyasi  va  patogenezi.   O„pkani innervatsiyalovchi adashgan nerv uchlarining 
quzg„alishidan  bronxlar silliq mushaklarida spazm kelib chiqadi va bronxlar torayadi va 
astma  xuruji  yuzaga  keladi.  Allergenlar  (tuxum,  baliq,  uy  xayvonlarining  yungi  xidi) 
ta‟siridan, burun to„sig„ining qiyshayishi, burundagi poliplar, ut pufagi yallig„lanishi va 

---

 
85 
yuqumli  kasalliklar  natijasida,  bulardan  tashqari  zax  xonalarda  yashash,  nam  xavodan  
xam astma xuruji kelib chiqadi. Bu ko„proq MNS faoliyatiga bog„liq bo„lib, ya‟ni kuchli 
qurqish, ruxiy o„zgarishlar oqibatida asabi bushagan kishilarda ko„proq uchraydi. 
Belgilari.  Kukrak    qisilib,  kishi  darmonsizlanadi  va  to„satdan  xuruj  tutadi.  Nafas 
olish  va  chiqarish  og„irlashadi,  rangi  uchib  yuzi  ko„karadi,  sinchiklab  qaralganda 
ko„krak qafasining kattalashganligi seziladi, o„pkada perkutor tovush aniq, ravshan, past 
tonda,  auskultatsiyada  nafas  tovushi  sekinlashadi  va  xushtak  ovozidek  xirillash 
kuzatiladi,  tana  xarorati  deyarli  uzgarmaydi.  Xuruj  2-3  soat  va  uzoqroq  davom  etadi. 
Xuruj datslab kam va keyinchalik tez-tez tutib turadi. 
Tashxis  quyish:  nafas  olish,  chiqarish  qiyinlashadi,bo„g„ilish,  balg„am  bilan 
Krushma  spirallari,  SHarko-Leydin  kritsallari  uchraydi,  qonda  eozinofiliya  va 
allergenlarning ta‟siri kuzatiladi. 
BTYO.  Xurujda  kiyim-bosh  echiladi,  xona  xavosi  almashtiriladi,bemor 
tinchlantiriladi. Teri ostiga adrenalin, 5%li 1ml efedrin qushib yuboriladi. venaga 2,4% 
li 7-10 ml eufillin, 10% li kalsiy xlor, dimedrol, astmatol, prednizalon, AKTG, kortizon 
kabilar  beriladi.  MNS  ni  mutstaxkamlash  maqsadida  gidroterapiya,  psixoterapiya,nafas 
gimnatsikasi, iqllim sharoitini o„zgartirish klimatoterapiya) lar tavsiya qilinadi. 
O„pkadan qon ketishi. O„pka gangrenasi, o„pka raki, o„pka jaroxatida o„pkadan kon 
ketadi. Bemor qon tupiradi yoki ko„proq ajralsa og„zi qonga tuladi. 
BTYO. Bemorga tinch sharoit yaratish, boshini balandroq qilib yotqizish, ortiqcha 
xarakatga  va  ko„p  gapirmaslik  kerak.  Engil  xazm  buluvchi  butqalar,  qon  tuxtatuvchi 
jele, ilitilgan tuxum, Osh tuzi eritmasi ichiriladi, klizma qilinib ichagi tozalanadi. Kattiq 
yutalda  kichik  dozalarda  kodein  yoki  dionin  beriladi.  Koni  tuxtatish  uchun  kalsiy 
xlor,gipertonik  eritma,  vikasol  beriladi.  Narkotik  moddalar  berish  taqiqlanadi.  Oxirida 
xirurgik usul qullaniladi.