Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

20.5. O‘zbekistonda ishchi kuchi bandligini ta’minlash 

va ishsizlarni ijtimoiy himoyalash borasidagi davlat 

siyosatining asosiy yo‘nalishlari

Bozor munosabatlariga o‘tish davrida davlatning ijtimoiy siyosati 

faqat jamiyat  a’zolarining  manfaatlarini  ishonchli  ravishda  himoya 

qilishdangina  iborat  bo‘lmasdan,  balki  mavjud  ishchi  kuchlarining 

ish bilan bandligini ta’minlashni ham o‘z ichiga oladi. Ayniqsa, aho­

lining  o‘sishi  yuqori  sur’atlar bilan borayotgan  va  o‘ziga  xos  aholi

573

---

tarkibiga  ega  boigan  respublikamizda  ishchi  kuchining  ish  bilan 

bandlik masalasi eng muhim muammolardan biri hisoblanadi. Mam­

lakatimizdagi iqtisodiy islohotlar jarayonida ushbu masalani hal etish 

uchun  bir  qator  tadbirlami  amalga  oshirish  rejalashtirilgan.  Birin- 

chidan, keng faoliyat turlari, shuningdek yakka tartibdagi tadbirkor­

likni kengaytirish uchun  sharoit yaratish.  Birinchi  navbatda qishloq 

xo‘jalik xomashyosini qayta ishlash, xalq iste’mol mollarini, mahal­

liy  xom  ashyodan  qurilish  materiallari  tayyorlovchi  xususiy  kichik 

korxonalami  faol rivojlantirishni rag‘batlantirish.  Ikkinchidan,  xiz­

mat  sohasini  rivojlantirish,  aholiga ko‘rsatiladigan  ijtimoiy-maishiy 

xizmat  va  qurilish  bo‘yicha  xizmat  turlarini  yanada  kengaytirish. 

Bunda  ham  qishloq joylarda xizmat  sohasini  rivojlantirishga ustun- 

lik beriladi.  Uchinchidan,  qishloqda keng tarmoqli  ijtimoiy va ish­

lab  chiqarish  infratuzilmasini  yaratib,  shu  orqali  yangi  ish joylarini 

ochish, yangi ishlab chiqarishlami vujudga keltirish. Bu vazifalami 

amalga oshirish uchun respublikamizda qishloq ijtimoiy infratuzilma­

sini rivojlantirish dasturlarini amalga oshirish bo‘yicha ishlar uzluk­

siz davom ettirilmoqda. To‘rtinchidan, ishdan bo‘shagan xodimlami 

qayta tayyorlash va qayta o‘qitishni tashkil etishni tubdan o‘zgartirish. 

Bunda  ishdan  bo‘shayotgan va  ixtisosi  boimagan  shaxslarga  qisqa 

davrda, bozor iqtisodiyotiga hamda iqtisodiyotning o‘zgarib borayot- 

gan  tuzilishiga  muvofiq  keluvchi  kasbkomi  o‘rgatishga  e’tibor  qa- 

ratish.  Shu maqsadda maxsus  maslahat va o‘quv markazlari,  biznes 

maktablaming keng tarmogini yanada rivojlantirish ko‘zda tutiladi. 

Beshinchidan,  vaqtincha ishga joylashtirish imkoni  boimagan  ish­

chi  kuchlarini  davlat  tomonidan  ishonchli  ravishda  ijtimoiy  himo- 

yalash. Bu siyosat ulaming o‘ta zarur ehtiyojlarini qondirish va kafo- 

latli tirikchilik manbalariga ega boiishga qaratiladi.

Ishchi kuchining ish bilan bandligi muammosi ko‘p qirrali boiib, 

u barcha odamlarga o‘z qobiliyatlarini ishga solish,  o‘z ehtiyojlarini 

qondirish uchun dastlabki teng imkoniyatlami ta’minlovchi davlat va 

bozor mexanizmini vujudga keltirish; ishchi kuchini unumli va sama­

rali ish bilan band qilish; zarur hollarda ishchi kuchini iqtisodiyot tar­

moqlari va sohalari o‘rtasida qayta taqsimlash kabi masalalami ham 

o‘z ichiga oladi.