Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Yalpi  talabni  faqatgina  pul  miqdori  bilan  belgilash  bizningcha, 

unga bir tomonlama yondashuv bo‘ladi. Masalan, investitsiya tovar­

lari miqdori,  sifati, turi o‘zgarmagan holda narx ikki barobar oshsa, 

belgilangan pul miqdori o‘zgannagan holda ikki barobar kam inves­

titsiya tovarlarini sotib olish mumkin bo Uadi xolos.

15.1-rasm.  Yalpi talab miqdorining tovarlar turlari, miqdori, sifati 

hamda narxiga bog‘liqligi

Yalpi talab miqdor jihatidan aniqlanadi va uning umumiy miqdori 

turli omillar ta’sirida o‘zgarib turadi.

Turli  o‘quv  qo‘llanmalari  va  darsliklarda  yalpi  talab  miqdorini 

aniqlash usullari va unga ta’sir etuvchi omillami bayon etishda turli

420

---

jihatdan yondashiladi. Jumladan, akademik V. Vidyapin va boshqalar 

umumiy tahriri ostida chop etilgan «Iqtisodiyot nazariyasi» darsligida 

yalpi talab  iqtisodiyotning alohida sohalari  sarflarining yig‘indisi si­

fatida ifodalanadi, ya’ni:

Yd=C+I+G+NX

bu yerda  -  yalpi talab;

С -  uy xo‘jaliklarining iste’mol sarflari;

I -  xususiy sektoming investitsiya sarflari;

G -  davlat xaridi;

NX -  sof eksport.101

Professor V. Kamayev esa yalpi talabni real yalpi milliy mahsulot 

tarkibiy  qismlariga  bo‘lgan  umumiy  pul  miqdori  sifatida  namoyon 

bo‘lishini hamda uni pulning miqdoriy nazariyasiga muvofiq quyida­

gi ko‘rinishda ifodalanishini ta’kidlaydi: