Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Uchinchi  bosqich  (1953-yil)  ikkinchi  jahon  urushidan  keyingi 

davmi o‘z ichiga olib, davlatlar vayron bo‘lgan iqtisodiyotni tiklash, 

iqtisodiy  integratsiyani  kuchaytirish  ehtiyojidan  kelib  chiqib  yon- 

dashildi.  Ushbu  bosqichda  BMT  Statistika  komissiyasi  tomonidan 

MHTning dastlabki andozasi MHT-1953 tasdiqlandi.

TVrtinchi bosqichda  (1968-yil)  BMTning  MHT-1953  andozasi 

ancha  takomillashtirildi,  olingan  ma’lumotlami  taqqoslash  imkoni 

tug‘ildi va MHTning boshqa qulay jihatlari ham ochib berildi.

Beshinchi bosqich.  1993-yilga kelib ayrim mamlakatlarda milliy 

hisobchilikni  yuritish  tartibida  katta  farqlar  mavjudligi  tufayli  ular- 

ning  xalqaro  qiyosiy  taqqoslash  imkoniyati  buzildi, jahon  bo‘yicha 

ko‘rsatkichlami  umumlashtirish  masalasi  murakkablashdi  va jahon 

iqtisodiyotini  tahlil  qilish  qiyinlashdi.  Shu  sababli,  milliy  hisoblar 

tizimining yangi MHT-1993  andozasi qabul qilindi. Unda MHTning 

to‘lov balansi va davlat moliyasi statistikasi bilan o‘zaro bog‘liqliklari 

aniqlab olindi, MHTning bir nechta bo‘lim va boblari yangilandi, ope- 

ratsiyalar  va  ulami  hisobga  olish  qoidalari,  yalpi  ishlab  chiqarish, 

kapital iste’moli va zaxiralari, bozor va nobozor ishlab chiqarishning 

nisbatlari ko‘rsatkichlarini hisoblash metodologiyasi ishlab chiqildi.