Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

11-BOB. KORXONA (FIRMA) XARAJATLARI 

VAFOYDASI

0 ‘tgan bobdan bizga ma’lumki, bozor iqtisodiyoti  sharoitida har 

bir  tadbirkor  yoki  korxona  foyda  olish  va  uni  ko‘paytirish  uchun 

faoliyat ko‘rsatadi. Uning oladigan foyda miqdori esa ishlab chiqar- 

gan mahsuloti yoki ko'rsatayotgan xizmatining hajmiga, sifatiga, tan- 

narxiga va baholar darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Korxonalaming bozor­

ga mahsulot yetkazib berib, foyda olishga bo‘lgan layoqatini aniqlab 

beruvchi muhim omil sarf-xarajatlar darajasi hisoblanadi. Har qanday 

tovami  ishlab  chiqarish  iqtisodiy  resurs  sarflarini  taqozo  qilib,  ular 

ham ma’lum narxga  ega bo‘ladi.  Korxona oladigan  foydaning miq­

dori  bir tomondan bozorga  taklif qiladigan tovar miqdoriga bog‘liq 

bo‘lsa,  ikkinchi  tomondan  unga  qilinadigan  iqtisodiy  xarajatlar  da­

rajasiga, resurslardan foydalanish samaradorligi va tovarlar bozorida 

sotiladigan  narxlarga  bog‘liq.  Shuning  uchun  ham  ishlab  chiqarish 

xarajatlari “Iqtisodiyot nazariyasi” fanining muhim kategoriyalaridan 

biri bo'lib, uni  o‘rganish muhim  ahamiyatga egadir.  Bu bobda sarf- 

xarajatlaming  umumiy tabiati,  mazmuni  va  tarkibiga  to‘xtalib,  foy­

daning tashkil  topishi jarayoni  tahlil  qilinadi.  Shu bilan bir qatorda, 

foydaning manbai, uning miqdoriga, darajasiga ta’sir etuvchi omillar, 

foyda normasi va massasi kabi masalalarga alohida e’tibor beriladi.