Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

lakati  yoki  xorijda  joylashgan  milliy  korxonalar  tomonidan 

Yaratilgan  mahsulot  va  xizmatlar  umumiy  hajmining  jami 

qiymatidir. Shu o‘rinda ta’kidlash lozimki, milliy iqtisodiyot rivoj- 

lanish darajasini aniqroq ifodalash va taqqoslash uchun yalpi ichki 

mahsulot (YalM) ko‘rsatkichi qulayroqdir.  Shuning uchun hozirgi 

davrda ko‘pgina  mamlakatlarda bu  ko‘rsatkichdan  foydalaniladi. 

Yalpi  ichki  mahsulot -   ma’lum  vaqt  davomida,  masalan,  bir 

yilda Yaratilgan  va bevosita iste’molchilarga  borib  yetadigan 

barcha  tayyor  mahsulot  va  ko‘rsatilgan  xizmatlarning  bozor 

narxidagi qiymatidir.

Yalpi  ichki  mahsulot  umumlashtiruvchi  iqtisodiy  ko‘rsatkich 

bo‘lib,  u  faqat  mazkur  mamlakat  ishlab  chiqarish  omillaridan 

foydalangan  holda  mamlakat  ichida  Yaratilgan  tovar  va  xizmat­

lar jami  qiymatining bozor narxlaridagi  ifodasini namoyon  etadi. 

U  barcha  ishlab  chiqaruvchilar  tomonidan  qo‘shilgan  qiymatlar 

yig‘indisi  sifatida  namoyon  bo'ladi.  Yalpi  ichki  mahsulot  xuddi 

yalpi milliy mahsulot kabi hisoblanadi, biroq YalM ko‘rsatkichiga 

mazkur mamlakatning chet ellardagi ishlab  chiqarish omillaridan 

foydalanib  olib  borilgan  ishlab  chiqarish  va  xizmat  ko‘rsatish 

hajmlari  kiritilmaydi,  lekin  shu  mamlakat  ichidagi  xorijiy  mam­

lakat korxonalari mahsuloti kiritiladi. Shuning uchun YaMM bilan 

YalM miqdor jihatdan qisman farq qiladi.

YaMM  va  YalMning  o‘zaro  farqini  quyidagi  rasm  orqali 

yaqqolroq ifodalash mumkin (14.2-rasm).

402

---